Page 15 - OnzeTaal_nov2020_HR

Freek de Jonge

Freek de Jonge (1944) brak in 1969 door met het geëngageerde cabaretduo
Neerlands Hoop. Na een elfjarige samenwerking met Bram Vermeulen begon
De Jonge een veelzijdige solocarrière: hij doet niet alleen theater- en televi-
siewerk, maar schrijft ook romans en liedteksten. Hij scoorde een nummer-
1-hit met ‘Leven na de dood’ (1997), een bewerking van Bob Dylans ‘Death
Is Not the End’. In 2005 ontving hij op het Onze Taal-congres de Groenman-
taalprijs; verder kreeg hij de VSCD Oeuvreprijs (2008) en de Toon Hermans
Award (2016). Het radioprogramma De Taalstaat riep hem uit tot ‘Taalstaat-
meester’ van 2019.
Momenteel is De Jonge te zien in de bioscoopfilm De vogelwachter, waarin
hij de hoofdrol speelt. De Jonge is getrouwd met Hella de Jonge, al decennia
zijn rechterhand als het gaat om de vormgeving van zijn shows. Samen heb-
ben ze twee kinderen. Een derde kind overleed drie maanden na de geboorte.

en daarin faalden twee columnisten jammerlijk in hun
poging om leuk te zijn, doordat te veel van wat ze zeiden
vooraf was bedacht. Voor de humor is dat dodelijk; die
moet uit zichzélf voortkomen. Bij talkshows zie je nau-
welijks nog ‘geest’, omdat het te voorspelbaar is gewor-
den. Een vriendin van Hella’s moeder zei vaak als ze
mannen hoorde lachen: ‘Veel gelach en weinig vreugde.’
Dat is scherp opgemerkt. De vraag moet altijd zijn: word
je er van binnen rijker van? Was de geest vaardig? Soms
is het ongrijpbaar wat je met elkaar deelt, maar word je
erdoor opgetild. Zo kon ik als kind verliefd zijn op mijn
vaders stem wanneer hij preekte, zonder veel te begrij-
pen van de inhoud.”
komen als de vorm niet klopt”
komen als de vorm niet klopt”
“Soms ontstaat het gevoel dat

je het wel hebt opgeschreven,

maar niet hebt bedácht.”

Hoe bewaak je die ‘geest’?
Glimlachend: “Door met Hella te zijn, en door mijn per-
soonlijke mantra: ‘Vertrouwen, discipline en concentra-
tie.’ De mens is niet volmaakt. Als de concentratie matig
is, onderzoek ik wat er mis is met de discipline of het
VERTROUWEN vertrouwen; als er geen discipline is, onderzoek ik die
Hoe schrijft u? andere twee. Ik heb de mazzel dat ik me wat ‘vertrouwen’
“Bij mij vloeit de pen, en dan ga ik daarna nog eens aangaat, gestut weet door een veilige, liefdevolle jeugd.”
kijken of het onzin is of niet – en daardoor krijg je een “Mijn vaders leermeester, Gerardus van der Leeuw,
ongeremdheid die maakt dat je opeens ontzettend kunt speelt hierin indirect een rol. Mijn opa, iemand die naar
geloven in wat je doet. De vraag is alleen: wanneer loopt eigen zeggen ‘geroepen was door God’, had flinke druk
het, en wanneer beperkt het je? Er zijn geen wetten: de op mijn vader uitgeoefend om predikant te worden. Dat
ene keer word je gestimuleerd door je voor te stellen dat leidde tijdens zijn theologiestudie tot een crisis: was dit
je voor een zaaltje van vijfhonderd man staat, de andere wat hij werkelijk wilde? Mijn vader vroeg een gesprek aan
keer kun je door hetzelfde idee verlamd raken. Ik voetbal met de gezaghebbende Groningse hoogleraar theologie
nog steeds, en bij de training gaat er weleens wat fout. met het idee de uitkomst ervan de doorslag te laten geven.
En dan krijg je vaak van de trainer, iemand die hoog en Toen hij na het aankloppen diens warme ‘Kom binnen!’
goed gevoetbald heeft, te horen: ‘Je dacht na …!’ En dat hoorde, was hij al om. Het was een stem, zoals mijn
moet niet. Je hebt een diepgaand vertrouwen nodig. vader het omschreef, waarin geest en intellect samen-
Tijdens het tunen, het afzoeken van de bandbreedte, vloeiden. Het waren ook twee woorden die in grotere zin
ontstaat soms ineens een bijna religieus besef, het ge- voor de toetreding tot de theologische wereld stonden.” ONZE TAAL 2020 — 11
voel dat je het wel hebt opgeschreven en toegankelijk
hebt gemaakt, maar dat je het niet hebt bedácht. Een DUTCH HOPE
frequentie die even heilig als gevaarlijk is, want je mag Uw beslissende tekst (zie blz. 16 – red.) is een frag-
niet denken dat je het in je macht hebt, of erover op- ment uit een theologisch werk van deze Van der Leeuw,
scheppen, want dan word je ervoor gestraft.” uit 1935. Waarom koos u dat?
In wat voor zin? “Het onderscheid dat Van der Leeuw daar maakt tussen
“Gisteren keek ik naar het tv-programma De vooravond, ‘weten’ en ‘verstaan’ is nog altijd actueel. Het weten, het  15