Page 13 - OnzeTaal_nov2020_HR
P. 13
Wilt u direct antwoord op een taalvraag? Bel dan 085 - 00 28 428. HOE LEG JE DAT UIT?
Ook via Twitter (@onzetaal) en WhatsApp (06 - 39 86 19 91) krijgt u
snel antwoord. Zie voor andere mogelijkheden www.onzetaal.nl/taalloket.
Als je Nederlandse les geeft aan anderstaligen (NT2’ers), kom
je af en toe kwesties tegen waarvan je je afvraagt: hoe zit dat
ook alweer?
VERSCHUIVENDE NORMEN
EEN PAAR
Wat is goed taalgebruik en wat niet? Die grenzen zijn voortdurend in Een paar heeft in het Nederlands twee betekenissen.
beweging. De eerste is ‘twee bij elkaar horende’. Met bijvoorbeeld
een paar schoenen en een paar sokken worden twee bij
elkaar horende schoenen of sokken aangeduid: een
EEN FILM KIJKEN linker en een rechter. Ook over twee mensen die bij
Van oudsher wordt kijken meestal met naar gecombineerd: ‘Ik kijk elkaar horen, kun je zeggen: ‘Zij zijn een paar’, maar
naar de boom.’ In zo’n zin kan naar niet weggelaten worden: ‘Ik kijk dan zet je er geen zelfstandig naamwoord achter.
de boom’, waarin de boom dan een lijdend voorwerp zou zijn, is geen De andere betekenis is ‘enkele, enige, een klein
goede zin. Daarom vinden veel mensen ‘Ik kijk een film’ of ‘Ik kijk aantal’. Die zie je bijvoorbeeld in ‘Er liepen een paar
het journaal’ ook niet juist. jongens voorbij’ of ‘Smeer je ook een paar boterham-
Maar kijken kan soms wel een lijdend voorwerp bij zich hebben – men voor mij?’
het is dan een overgankelijk werkwoord –, en dat is eigenlijk al heel Het is meestal wel duidelijk welke betekenis be-
lang zo. Zo schreef Coenraet Droste in 1728 dat iemand “het doeld is, maar niet altijd: in de zin ‘Ik zag een paar
Lust-gebouw en tuynen kyken ging”. En Jacob Cats schreef in 1637 schoenen bij de schoorsteen staan’ kan het om twee
een gedicht waarin de ik-persoon “mijn gansche leden keeck”. In bij elkaar horende schoenen gaan, maar ook om een
deze zinnen is kijken synoniem met kijken naar of bekijken, al lijkt dat (klein) aantal willekeurige schoenen.
niet heel algemeen in gebruik te zijn geweest. Wel waren er min of Soms kun je het aan het werkwoord zien. Bij paar in
meer vaste combinaties, zoals plaatjes kijken en aapjes kijken. In Louis de eerste betekenis staat de persoonsvorm standaard
Couperus’ Eline Vere (1889) zegt Eline bijvoorbeeld tegen haar neefje: in het enkelvoud: ‘Er stond een paar schoenen in de
“Wees nu niet lastig, ga nu de mooie plaatjes kijken (...).” gang.’ Bij de andere betekenis past een meervoudige
Toen in de twintigste eeuw de film en de televisie gemeengoed persoonsvorm beter: ‘Op het aanrecht lagen een paar
werden, werden die woorden aanvankelijk gecombineerd met bekijken boterhammen.’
en kijken naar. Maar gaandeweg werd het steeds gewoner om kijken Ook lichaamsdelen waarvan je er twee hebt, kun je
ook in die contexten als overgankelijk werkwoord te gebruiken: ‘een paar’ noemen: een paar ogen, oren, handen, enz.
televisie kijken, een film kijken, voetbal kijken, ‘Promenade’ kijken, enz. Als je vindt dat je te veel dingen tegelijk moet doen,
Nog niet iedereen vindt dit gebruik van kijken acceptabel, en kun je uitroepen: ‘Ik heb maar één paar handen!’
natuurlijk is het ook prima om te kiezen voor naar het journaal kijken,
een film bekijken of een film zien. Maar voor het merendeel van de Welke kwesties komt u vaak tegen in uw NT2-lessen?
taalgebruikers is er in deze gevallen geen bezwaar tegen het over- En hoe legt u ze uit? We horen het graag via
gankelijke kijken. taaladvies@onzetaal.nl.
Illustratie: Karin Nas-Verheijen
stiefel/stievel/stevel
lears
WAT ZEGGEN ZE WAAR?
Over regionale verschillen in Nederland en Vlaanderen.
leers/leerze
LAARS
November is herfst, bij herfst hoort laars
regen, en bij regen horen laarzen. Maar leers/leerze
niet iedereen noemt ze ‘laarzen’. Op
het kaartje staan de meestvoorkomende
regionaal gebruikte woorden voor
‘laars’.
ONZE TAAL 2020 — 11
lèèrze
lèze/lèrze
stiefel/stievel/stevel
bot(je), bottine
13
