Page 60 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR

opera, schouwburg, alchemie,
algebra, tumor en tyfus. In deze
periode groeiden economie en
handel dankzij overzeese reizen,
handel dankzij overzeese reizen,
waardoor veel nieuwe producten
waardoor veel nieuwe producten
bekend werden, zoals ananas,
maïs, tabak en tomaat. In de
negentiende en twintigste eeuw
maakten techniek en wetenschap
maakten techniek en wetenschap
enorme sprongen voorwaarts, met
enorme sprongen voorwaarts, met
nieuwe woorden als accu, ba erij, ,
dieselmotor, elektricien, fiets,
monteur en psychiater.
Maar er zijn natuurlijk ook
beperkingen bij het gebruik van
het Chronologisch woordenboek. Dat
. Dat
is namelijk ge baseerd op de
moderne woordenschat en het
bevat dus alleen de woorden die
Wat voor woorden komen er
hebben standgehouden, en niet de
hebben standgehouden, en niet de W a t v o o r w o o r d e n k o m e n e r
zoal bij?
woorden die weer zijn verdwenen. Bovendien bevat het
woorden die weer zijn verdwenen. Bovendien bevat het zoal bij?
slechts . woorden, wat natuurlijk maar een fractie is
van het aantal woorden dat ooit is gebruikt.
Vertroebelen Op basis van woordenboeken kun je niet alle vragen
beantwoorden over de Nederlandse woordenschat, zo
En dan zijn er nog meer dingen die de zaak vertroebelen. In blijkt uit het artikel, maar ze geven vaak wel een indica-
het Oudnederlands ( - ) zijn bijvoorbeeld nauwelijks tie. Bijvoorbeeld op de vraag welke woordsoorten het
teksten geschreven: maar weinig mensen konden schrijven meest voorkomen. De top-drie bestaat uit:
en als ze schreven, was dat in het Latijn. Veel woorden die
toen wel bestonden, zijn dus niet genoteerd. Tussen
en (het Middelnederlands) nam de tekstproductie wel . Zelfstandige naamwoorden. Iedere dag komt er
toe, maar omdat de boekdrukkunst nog niet was uitgevon- wel een nieuwe vondst bij met een nieuwe naam,
den, werden de manuscripten slechts op kleine schaal die vaak ten koste gaat van een eerdere vinding met
gekopieerd en verspreid, en daardoor is veel verloren een oudere naam. Zo kwamen beanie, momjeans,
gegaan. hoodie, onesie en swikini in de plaats van kleding-
stukken met namen als boezeroen, hansop, kamizool,
reformkleding en wambuis.
Is ‘uitmuntend’ een ander
. Werkwoorden, zoals dronen, ontspullen, ophokken,
woord dan ‘uitmunten’? weg ixen en youtuben.

. Bijvoeglijke naamwoorden. Taalgebruikers
vervangen ze graag door een nieuw, origineel
Zo berekenden de wetenschappers Mike Kestemont woord, vandaar synoniemen als gek, dwaas, dol,
en Folgert Karsdorp onlangs dat er ongeveer Middel- mal, zot, geschift, mesjogge, crazy, waus en wappie.
nederlandse ridderromans moeten zijn geweest, waarvan
slechts ongeveer de helft is overgebleven. En dat zijn dan
bijzondere, literaire teksten. Van alledaagse briefjes aan Vaak wordt beweerd dat er geen nieuwe functie-
gemeentebesturen, buren of familieleden is sowieso woorden ontstaan, zoals voorzetsels (op, door). Maar
nauwelijks iets bewaard gebleven. dat klopt niet helemaal. Uit de twintigste eeuw

Maar de allerbelangrijkste kan ekening bij deze dateren middels, gezien, versus, gaandeweg, lopende en
tellingen is dat woordenboeken onbetrouwbare scheids- richting, en uit deze eeuw beyond (‘meer dan’) : ‘Dat is
rechters zijn. beyond zielig’, ‘Dit is beyond mijn jongensdroom.’
Ook komen er telkens nog nieuwe, grotere tel-
Wat is een woord? woorden bij (quadriljoen, googol) en zoekt iedere
Laten we eens nadenken over de vraag: wat is eigenlijk een generatie naar originele nieuwe tussenwerpsels,
Nederlands woord? Die vraag lijkt niet zo moeilijk te zoals bye, ciao, doei, houdoe, tata en yo.
beantwoorden: iedereen zal het erover eens zijn dat

60 Onze Taal

2
5

:
0
1
1
9
-
OT_0325_58-61 Uitdijende woordenschat.indd 60
O T _ 0 3 2 5 _ 5 8 - 6 1 U i t d i j e n d e w o o r d e n sch a t . i n d d 6 0 2 29-04-2025 11:04 4
0
2
0
4
-