Page 64 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR

Stemvee

Nicoline van der Sijs Frank Dam

“ e senatoren moeten straks religieuze vrijheid in de Verenigde

als stemvee de onderwijs-
Staten, en zagen er geen been in
Dbegroting steunen”, aldus
brengen dat de republikein
een journalist in Trouw, half om het fakenews in omloop te
december vorig jaar. Stemvee: Frémont katholiek zou zijn.
het was niet positief bedoeld. De naam dankte de partij
Hoe komen we eigenlijk aan aan het feit dat leden
die om schrijving? ‘I know nothing’ zeiden
als een buitenstaander
Know Nothing vroeg naar hun politieke
De meeste etymologische organisatie.
bronnen zien stemvee als een
vertaling van het Duitse Opgezette apen
Stimmvieh. Een vergelijkbare De Know Nothings waren dus
uitdrukking bestaat in het anti-katholiek, terwijl de
hedendaagse Engels niet, maar democraten zich actief inzetten
dat was in het verleden anders. voor de opvang van de grote
Sterker nog: de uitdrukking voting groepen Duitse en Ierse immigran-
cattle is in Amerika gevormd tijdens de ten, volgens kwade tongen om hun
roerige presidentsverkiezing van . De stem te ronselen. In die context werd
kwalificatie sloeg op Ierse en Duitse immigran- voting cattle gemunt. Wie de munter was heb
ten, die zich door politieke partijen als willoos vee naar ik niet kunnen achterhalen, omdat de meeste kranten-
de stembus zouden laten drijven. Een anonieme journalist berichten in die tijd anoniem waren. Maar de term werd
van de Cleveland Newspaper noemde die immigranten in onmiddellijk overgenomen, en paste binnen een helaas
niet alleen “voting cattle” maar ook “human cattle”, weer herkenbare retoriek. De Cincinnati Commercial
‘menselijk vee’. noemde de Ierse en Duitse immigranten “stuffed apes”
Nu waren er vanaf grote groepen Ierse en Duitse (‘opgezette apen’), volgens de Detroit Advertiser waren ze
katholieke boeren naar de VS geëmigreerd, nadat er in “locusts” (‘sprinkhanen’), de Chicago Tribune noemde ze
Europa door mislukte aardappeloogsten hongersnood “the voting tool of corrupt Democratic leaders” (‘de
was uitgebroken. En ja, immigratie was – ook toen al – stemmachine van corrupte democraten’), en de Western
een belangrijk thema in de verkiezing. De presidents- Railroad Gazette beschreef ze als “filthy, stinking, God-
kandidaten waren de democraat James Buchanan (de forsaken wretches” (‘smerige, stinkende, ellendige
uiteindelijke winnaar), de republikein John C. Frémont, stakkers’).
en een vertegenwoordiger van de Know Nothing Party, Europese kranten wijdden al snel aandacht aan de
Millard Fillmore. Amerikaanse toestanden. Duitse kranten schreven in
Die Know Nothing Party is snel van het toneel ver- over Stimmvieh, en in dook stemvee op in Neder-
dwenen, en dat is maar goed ook gezien haar xenofobe landse kranten. Ook in de Belgische pers raakte voting
karakter. De leden meenden namelijk dat er sprake was cattle bekend, maar dat gebeurde kennelijk onafhankelijk
van een katholieke samenzwering tegen de burgerlijke en van de Nederlandse pers, want in Vlaanderen vertaalde
men dit in kiesvee, “zooals men in België zegt”, aldus een
krant uit .
Hoewel inmiddels in het hele Nederlandse taalgebied
In Vlaanderen vertaalde zowel stemvee als kiesvee bekend is, bestaat er in Nederland
nog steeds een duidelijke voorkeur voor de eerste vorm en
in Vlaanderen voor de tweede. Ondertussen is voting cattle
men ‘voting ca le’ als politiek incorrecte term uit het Engels verdwenen.

Misschien moeten we de term ook maar uit het Nederlands
als ‘kiesvee’. verbannen, dan kunnen de senatoren vrijelijk tegen de
onderwijsbezuinigingen stemmen. ■

64 Onze Taal

2
5

:
4
0
9
9
-
OT_0325_54 Etymologie stemvee.indd 64
O T _ 0 3 2 5 _ 5 4 E t ym o l o g i e st e m ve e . i n d d 6 4 2 29-04-2025 09:45 5
0
2
0
4
-