Page 38 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR

Praten over dieren

Goed geframede

dierentaal

Onze woordkeus bepaalt ons dierbeeld. Schattig schoothondje of
opgewonden keffertje? Ongedierte of nuttig beest? Het is maar hoe je
het beschrijft.
Lindi Boeije en Sarah Gagestein (bureau Taalstrategie)

eeft een kat ‘klauwen’ of ‘poezelige pootjes’? nuttige beesten in de natuur en ook in de stadse omgeving
Allebei, eigenlijk, al naar gelang de situatie, maar helpen ze mee om rommel op te ruimen.” Dat is weer een
door voor klauwen te kiezen haal je het beeld van heel ander frame. Dus moet je ratten dan ‘bestrijden’ of
Hde nietsontziende vogelmoordenaar dichterbij, slechts ‘beheersen’?
en bij poezelige pootjes dat van de aanhankelijke huisgenoot Ook wolven hebben het zwaar te verduren, qua
die op de bank ligt te spinnen. Elk woord waarmee we een reputatie. Van jongs af aan krijgen we een frame voor­
dier beschrijven, geeft een klein duwtje aan het beeld dat geschoteld dat wolven vooral als gevaarlijk voorstelt: denk
bij de luisteraar ontstaat. Is een hond ‘je beste kameraad’ aan ‘Roodkapje’, ‘De drie biggetjes’ en ‘De wolf en de zeven
of een ‘stoepvervuiler’? Zijn koeien ‘lopende melkfabriek­ geitjes’. Dat gevaarlijke imago is ook dominant in de media.
jes’, of ‘knuffeldieren’? Laten we ons huisdier ‘inslapen’ of Kranten spelen in op wolvenangst, met koppen als “Op­
‘euthanaseren’? Worden kippen bij een vogelgriepdreiging nieuw slachtpartij in Oosterwolde: wolf doodt 32 schapen”
‘afgemaakt’ of worden ze ‘geruimd’? Wat zeggen we als we of “Wolf rukt op naar bewoonde gebieden.” Wat moeten
het over dieren hebben, tussen de regels door? Kortom, hoe we aan met die “probleemwolven” waar het steeds vaker
framen we dieren en alles wat met ze te maken heeft? over gaat? Wel, dat ligt er maar net aan door welke bril je
Frames gebruiken we om met onze woordkeuze een ze bekijkt. Schaapsherders zijn ze liever kwijt dan rijk,
eigen visie aan een onderwerp mee te geven. Woorden zijn maar natuurbeschermers framen wolven heel anders. Met
dan de lens die bepaalt hoe we naar dieren kijken. Noem je bewoordingen als “wildstandbeheerder” en “symbool van
een pakezel of trekpaard een ‘hulpdier’, dan klinkt dat biodiversiteit” leggen ze juist de nadruk op de belangrijke
anders dan een ‘lastdier’ – dezelfde rol, totaal andere rol van de wolf in het ecosysteem.
framing. De woorden die we kiezen, schilderen niet alleen
een beeld van dieren, maar ook van hoe wij ons tot dieren Zorgzame orang-oetan
verhouden en hoe we met ze omgaan. Door het te hebben Met de wilde dieren in onze directe omgeving moeten we
over ‘dierenwelzijn’ en ‘dierenrechten’ vestig je de nadruk dus zien samen te leven, maar er zijn andere die we nooit in
op onze verantwoordelijkheid respectievelijk de autonomie hun natuurlijke omgeving zullen zien. Ze leven ver van ons
van dieren. vandaan, maar we kijken er wél graag naar, in dierentuinen
of in natuurdocumentaires op tv, en dan verandert ook het
De wolf rukt op frame waarmee we ze waarnemen.
De mens heeft altijd dieren om zich heen gehad, zowel
huisdieren als ‘wilde’ (en zelfs gevaarlijke) dieren, en vaak
hebben die daar een hardnekkig, blijvend frame aan
overgehouden. Sommige geven een gunstig beeld van een
dier, andere zijn ronduit negatief. Ratten, bijvoorbeeld, zijn Worden dieren ‘gehuisvest’
voor de meeste mensen vrijwel synoniem met ‘ongedierte’.
Maar volgens de website van Milieu Centraal biedt de of ‘opgesloten’?
aanwezigheid van ratten ook voordelen: “Ratten zijn

38 Onze Taal

n

1
3
:
1
d

d
1

0
2
2
4
-
0

5
-
9
i
3
_
3
8
0
4
-
T
O
OT_2503_38-40 Dierenframing.indd 38 8 2 29-04-2025 11:19 9
_
0
5
2

m
a
r
i
.
g
n
e
i
D
r
f
n
e