Page 35 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR
P. 35
Je kunt veel pret hebben aandacht te krijgen. Dus die springt erbij en wordt beloond
met een knuffel of lieve woordjes: ‘Jij begrijpt het wel hè?’
met je huisdier, maar je Fikkie reageert vooral op de lichaamstaal en de toon van
de stem. Baasje had net zo goed op poeslieve toon het dier
communiceert dan meer de vacht vol kunnen schelden.
Sommigen doen dat overigens ook, bleek uit de rond
vraag: “Hoe kom jij toch zo lelijk? En was je nou nog maar
met jezelf dan met het dier. een beetje slim. Dan konden we tenminste zeggen: hij is
wél slim. Maar je bent ook nog eens heel dom. We krijgen
geen pepernoot voor jou op Marktplaats.” Of bij de
begroeting met een kat die heel graag geaaid wil worden:
“Hé kleine slettenbak!”
Op deze manier kun je veel pret hebben met je huisdier,
maar je communiceert dan meer met jezelf of met andere
menselijke aanwezigen dan met het dier. Dat gebeurt
en iets lekkers. Bij de woorden geen koekje wordt ‘koekje’ bijvoorbeeld ook als mensen op straat via de hond tegen
(en het daarmee geassocieerde vooruitzicht op ‘lekker’) in andere voorbijgangers praten: ‘Foei, ik heb je toch geleerd
het brein geactiveerd. Door dit principe is het ook voor ons dat je niet tegen mensen op mag springen; we hebben er zo
moeilijk ergens níét aan te denken, bijvoorbeeld aan roken, hard op geoefend!’ Dit is een verontschuldiging naar de
alcohol, je ex of roze olifanten: zodra je bedenkt dat je er besprongen voorbijganger: ik kan er niks aan doen, ik
niet aan wilt denken, of zodra je controleert óf je eraan probeer het heus!
denkt, wordt het concept al geactiveerd. Vandaar dat
Daniel Wegner, de onderzoeker die dit fenomeen in kaart Horizon verbreden
bracht, droogjes concludeerde: het effect van gedachten Wie echt met huisdieren zelf wil communiceren, moet
onderdrukken is meestal niet wat we ermee beogen. bereid zijn hun taal te leren. Zo moeilijk is dat niet, want
Ook in de communicatie met huisdieren kunnen ook voor de mens is lichaamstaal vaak belangrijker dan
onbedoelde effecten optreden. Als mijn hond al te enthou verbale taal. Net als de meeste andere dieren vormen ook
siast tegen iemand opspringt, wil zo iemand mij soms wij ons een eerste indruk van onze soortgenoten op basis
helpen bij de opvoeding door ‘laag’ te zeggen – en te van hun lichaamstaal, en die indrukken kloppen ook nog
herhalen wanneer de hond daar niet op reageert. Goed eens behoorlijk goed, blijkt uit wetenschappelijk onder
bedoeld, maar voor de hond raakt laag hierdoor geasso zoek. Ook voor ons is het de toon die de muziek maakt.
cieerd met tegen iemand opspringen – en niet met wat je Intonatie, volume, houding, mimiek: dat alles bepaalt hoe
eigenlijk zou willen: de lieve woorden en aaien die hij krijgt onze boodschap overkomt, veel meer dan de precieze
als hij met vier poten op de grond blijft. Of denk aan het woordkeus.
baasje dat boodschappen gaat doen en dan altijd tegen de Bij huisdieren moeten we dat nonverbale een beetje
kat of hond zegt: ‘Ik kom zó terug!’ Voor het dier worden uitvergroten. Gelukkig hebben veel baasjes – vooral
dit de klanken die betekenen dat het baasje weggaat. vrouwen – van nature al de neiging om, net als bij kleine
kinderen, een kindertoontje aan te slaan tegen dieren: met
Geen pepernoot sterke intonatie en hoger, waarbij de stem vooral aan het
‘Mijn huisdier begrijpt me’, zeggen mensen weleens. Dat eind van de zin omhooggaat alsof het een vraag is (denk
zou kunnen, maar dat is niet te danken aan de uitvoerige ook aan de klassieker van tekenaar Peter van Straaten: “Ja!
verhalen die ze soms met hun huisdier delen. ‘Baasje moet Ja! Izzut vandaag díérendag? Ja hè?”). Voor buitenstaan
even bijkomen, zo’n naar gesprek gehad vanmiddag. Ik ben ders klinkt het vaak bespottelijk, maar net als bij baby’s
zo bezorgd, Fikkie, hoe durft hij zo tegen mij te praten? blijkt die toon in elk geval ook op honden een positief
Hoe moet dit nu toch verder?’ effect te hebben: ze reageren er sterker op en het bevordert
Een rondvraag via de digitale media van Onze Taal de band. Bij correcties van ongewenst gedrag lijkt juist
leverde veel reacties van mensen die vooral tegen hun onze ‘mannentaal’ geschikter: laag, kortaf, staccato.
huisdier aan praten – en niet mét het dier. “Ik heb het idee Maar de communicatie wordt pas compleet als we ook
dat ze alles begrijpt,” zei iemand over haar kat – en voegde de soorteigen lichaamstaal van het huisdier leren verstaan.
daar meteen aan toe: “Vooral als ik vertel hoe lief of leuk ze De stand van de haren, oren en staart; het uitschudden,
is. Daar is ze het ontzettend mee eens.” In veel voorbeelden ‘tongelen’ en geeuwen bij de hond; het trillen van de staart,
proef je, net als hier, dat begrijpen niet het goede woord is het oogcontact en de begroetingsgeluiden van de kat. Want
en dat de betrokkene dit zelf ook wel beseft. met al ons verbale gebabbel tegen huisdieren, missen we
“Sowieso kun je bij je huisdier je hele verhaal kwijt,” zei ondertussen wel mooi alle mededelingen die zij ons sturen
iemand anders, “ze luisteren altijd.” Ja, ze luisteren, maar in hun eigen taal. Een taal die we kunnen leren, net als elke
niet naar de woorden. Het baasje dat ‘even moet bijkomen’ andere taal. Het mooie is dat dit niet alleen het contact met
is vermoedelijk zuchtend neergeploft op de bank. Fikkie het huisdier ten goede komt, maar, net als het leren van
registreert dat als een unieke kans om ook eens een beetje een vreemde verbale taal, ook onze horizon verbreedt. ■
Onze Taal 35
2
5
:
1
0
9
9
-
OT_0325_34-35 Praten tegen dieren.indd 35
O T _ 0 3 2 5 _ 3 4 - 3 5 P r a t e n t e g e n d i e r e n . i n d d 3 5 2 29-04-2025 09:15 5
0
2
0
4
-
