Page 8 - OnzeTaal_april2021_HR

LEZERSPOST

Reacties graag naar: redactie@onzetaal.nl, of Redactie Onze Taal, Paleisstraat 9, 2514 JA Den Haag.
Formuleer uw bijdrage kort en bondig, bij voorkeur in niet meer dan 250 woorden.

KRAMBAMBOELI ‘hond’ genoemd (mbwa – het Swahili Het is een mooie, inderdaad wat mys-
GEERT ELLEN - DOESBURG kent geen lidwoord), zo nodig nader terieuze constructie – ik zeg: een parel
aangeduid met een bezittelijk, bijvoeg- van een constructie.
icoline van der Sijs en Hans Beelen lijk of aanwijzend (voor)naamwoord. Het
N schrijven in de januari-aflevering is niet vreemd dat de hoofdrol in de film
van hun rubriek ‘Etymologie’ over de en musical The Lion King wordt vervuld DE H VAN ASSEN
herkomst van de sterkedranknaam door Simba – wat Swahili is voor ‘leeuw’. MARCO RORAI - CAPELLE AAN DEN IJSSEL
krambamboeli. Het artikel bracht mij in Olifant is in het Swahili tembo. Er is
gedachten terug naar mijn groentijd in niet veel fantasie nodig om je voor te uus Middag schrijft in de februari/
1963 bij het studentencorps L.A.N.X. van stellen dat dat in het Engels jumbo werd. G maart-aflevering van zijn rubriek
de Vrije Universiteit in Amsterdam. In Of die etymologie klopt, weet ik niet, ‘Register’ over Alles begint met A van
het kader van de ontgroening moesten wél dat ik vanaf de eerste kennismaking Diedrik van der Wal, een boek vol faits
wij, kaalgeschoren ‘foeterae’, onder de met het woord tembo nooit moeite heb divers over de letters van het alfabet.
bezielende leiding van de ‘cantor corpo- gehad te onthouden dat het ‘olifant’ Middag gaat vooral in op de letter h, en
ris’ een aantal studentenliederen ten betekende. vertelt dat die in de Romaanse talen
gehore brengen voor de ouderejaars. doorgaans niet wordt uitgesproken.
Ook in het Italiaans hoor je de h niet
JUMBO [2] vaak, maar in grote delen van de regio
“Crambamboeli, MARION AUGUSTEIJN - AMSTERDAM Toscane is er nog iets anders aan de
de beste drank n het februari/maartnummer van Onze hand: daar wordt de k-klank als een h
uitgesproken. Daardoor klinken bepaalde
bij wel en wee.” I Taal noemt Riemer Reinsma twee ver- woorden soms vreemd, maar ook enigs-
zins komisch; la casa klinkt als ‘la hasa’,
klaringen voor de naam van de negen-
tiende-eeuwse olifant Jumbo; die zou bijvoorbeeld, maar het leukste woord is
afgeleid zijn van de uitdrukking mumbo wel la coca-cola: dat wordt ‘la hoha-hola’.
Een daarvan was ‘Crambamboeli’, jumbo (‘onzin’), óf is gebaseerd op het
uit de bundel Cantemus. Het eerste cou- Engelse slangwoord jumbo, dat ‘log en
plet luidde: “Crambamboeli, dat vocht onhandig iemand’ betekende. NAHEFFINGSAANSLAG
der vochten, / Is eigenlijk een panacee. / Maar de verklaring die Wikipedia PARKEERBELASTING
Die oudtijds d’ alchimisten zochten, / De geeft, lijkt me veel aannemelijker. Jumbo KO HEIJBOER - MAASSLUIS
beste drank bij wel en wee.” zou zijn afgeleid van ofwel het Swahili-
Het lied werd dus in de twintigste woord jambo, dat gebruikt wordt als en “wollig eufemisme voor parkeer-
eeuw niet alleen in Vlaanderen en in Lei- begroeting (‘hallo’), of van jumbe, dat E boete”, zo noemt Jan Vork de term
den nog gezongen, zoals Van der Sijs en ‘leider’ of ‘opperhoofd’ betekent. naheffingsaanslag parkeerbelasting in
Beelen melden, maar ook in Amsterdam. ‘Open podium’ in het februari/maart-
nummer van Onze Taal. “Een term die
Naschrift redactie EEN ZALFJE VAN EEN getuigt van een beperkt taalinlevingsver-
Uit andere reacties bleek dat het lied MAYONAISE mogen”, zegt hij – maar is dat ook zo?
in de jaren zestig ook door Delftse AAD VAN WESTEN - PIJNACKER Gemeenten mogen parkeerbelasting
studenten nog gezongen werd. heffen om bepaald gedrag te stimuleren.
n een heel leuke aflevering van zijn Bij belastingen is er niet per definitie een
I nieuwe rubriek ‘Ontleedmysteries’ relatie tussen opbrengst en besteding.
JUMBO [1] schrijft Peter-Arno Coppen (in het febru- Een heffing mag ten hoogste kosten-
HARRY KEMPERMAN - ROOSENDAAL ari/maartnummer) over constructies als dekkend zijn. Een gemeente mag bij de
een boom van een kerel – waarin het dus rioolheffing dus geen geld overhouden en
iemer Reinsma gaat in de februari/ niet gaat om een boom die toebehoort besteden aan andere zaken. In het voor-
R maart-aflevering van zijn rubriek aan een kerel, maar om een vergelijking: beeld van Jan Vork waarin geen parkeer-
‘Namen’ in op de herkomst van jumbo een kerel zo groot als een boom. belasting is betaald, speelt het volgende:
als synoniem van olifant: het woord is Tijdens mijn studie Nederlands werd
afgeleid van de naam Jumbo, die een uit er in de taalkunde-colleges uitvoerig - er moet alsnog parkeerbelasting
Oost-Afrika afkomstige olifant kreeg stilgestaan bij deze bijzondere construc- worden betaald (meestal één uur);
toen hij in 1865 in een Londense dieren- tie. Het mooiste voorbeeld dat toen - er moet ook een heffing worden
ONZE TAAL 2021 — 4 zijn afgeleid van de uitdrukking mumbo signaleerd. - er is geen sprake van (een) boete of
betaald (kostendekkend!) voor alle
langskwam, vond ik een zalfje van een
tuin belandde. Reinsma citeert twee ver-
klaringen voor die naam, die ofwel zou
mayonaise, dat iemand ergens had ge-
rompslomp die het achteraf betalen
tot gevolg heeft;
jumbo (‘onzin’), ofwel gebaseerd is op
Maar je hoort er veel meer. Begin dit

straf.
het Engelse slangwoord jumbo, dat ‘log
jaar noemde recensent Onno Blom de
en onhandig iemand’ betekende.
nieuwe roman van Lize Spit op de radio

Ik heb in de jaren zeventig enkele
belasting niet de mooiste term – en zeker
jaren in Tanzania gewoond en ook toen
de nieuwe Amerikaanse vice-president
nog vonden de Afrikanen het raar dat “een baksteen van een boek”, en over Misschien is naheffingsaanslag parkeer-
Kamala Harris werd meermalen opge-
niet de leukste –, maar in juridische taal
wij, Europeanen, onze (huis)dieren na- merkt dat ze “een droom van een rol- is het wel de juiste. Ook al voelt die
8 men gaven: een hond werd eenvoudig model” is. naheffingsaanslag aan als een boete! 