Wat is goed: openheid van zaken geven of opening van zaken geven?

Het is allebei goed. Opening van zaken geven is het oudst, maar openheid van zaken geven is tegenwoordig gebruikelijker.

Als je opening/openheid van zaken geeft, maak je iets openbaar wat tot dan toe niet algemeen bekend was: je geeft iemand of een instantie alle details of vertelt precies hoe iets is gegaan.

Bijvoorbeeld:

Als je deze verzekering wilt afsluiten, moet je volledige openheid/opening van zaken geven.
Deze week heeft de politie wat meer openheid/opening van zaken gegeven over de moordzaak.
Het is de bedoeling dat begin volgende week tijdens een persconferentie openheid/opening van zaken wordt gegeven.

Opening van zaken geven is het oudst. Opening heeft hier de figuurlijke betekenis ‘het onthullen, het toegankelijk maken’. Deze betekenis komt nog maar weinig voor, vrijwel alleen in de vaste combinatie opening van zaken.

In de loop der tijd is ook openheid van zaken in gebruik gekomen, omdat de betekenissen van opening en openheid dicht bij elkaar liggen: opening van zaken geven leid tot openheid (‘openhartigheid, transparantie’). Zie voor meer uitleg over deze ontwikkeling het tabblad ‘Achtergrond’.

Blij met deze uitleg?

Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!

Toch nog een vraag?

Onze taaladviseurs staan elke werkdag voor je klaar.
https://onzetaal.nl/taalloket/vraag-stellen

Opening geven

Het woord opening kon eeuwenlang in de figuurlijke betekenis ‘het onthullen, aan het licht brengen’ gebruikt worden, met name in combinatie met doen, geven en krijgen. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal geeft onder andere deze voorbeeldzinnen:

Waar in (…) heb ik misdreeven? W. Daar van zoo zal men u straks openinge geven. (1671)
Zy zal van dit geheim daarna wel oopning krygen. (1774)
Zij gaven, in eene algemeene bijëenkomst (…), opening van dit hun voornemen. (1807)
Wie is degene, die u de eerste opening van de zaak gedaan heeft? (1857)

In de twintigste eeuw was deze betekenis van opening zo goed als verdwenen. Ze kwam vrijwel alleen nog voor in de vaste verbindingen opening doen van een zaak en vooral opening van zaken geven: ‘inlichtingen geven omtrent de ware stand van zaken’.

Het woord opening bestaat uiteraard nog wel, maar dan vooral in zinnen als:

Na de opening van de deuren was de schouwburg snel vol. (‘het openmaken’)
De opening van de winkel is aanstaande zaterdag. (‘het voor het eerst openstellen’)
De opening van de vergadering was een traditioneel gebeuren. (‘het laten beginnen’)
De opening van de wedstrijd was veelbelovend. (‘het begin’)

De opkomst van openheid

In de tweede helft van de twintigste eeuw kwam de variant openheid van zaken geven in gebruik. Dat kwam vooral doordat opening in de betekenis ‘het onthullen, aan het licht brengen’ buiten beeld raakte. Het woord openheid kon waarschijnlijk makkelijk voor opening in de plaats komen, omdat het sterk lijkt op opening en de betekenis ervan goed past bij wat het resultaat is van opening van zaken geven.

De betekenis van openheid is ‘het open zijn, het toegankelijk zijn’ of ‘openhartigheid’. Je kunt bijvoorbeeld openheid nastreven: ‘je best doen open/toegankelijk te zijn’. Ook kan iets in alle openheid worden besproken, wat wil zeggen: ‘zodat iedereen er kennis van kan nemen’, ‘niet achter gesloten deuren’. Vanwege die associatie met transparantie heeft openheid waarschijnlijk makkelijk de plek van opening kunnen innemen.

Tot rond het jaar 2000 was opening van zaken nog de gebruikelijkste variant, maar daarna sloeg dat om. Inmiddels is openheid van zaken verreweg het gebruikelijkst, ook in kranten, tijdschriften en juridische teksten.

België

Opening/openheid van zaken geven is overigens een typisch Nederlandse uitdrukking. In België komt deze uitdrukking veel minder voor. Wel is ook daar openheid van zaken geven de gebruikelijkste variant.