Is behalve goed gebruikt in deze zin: ‘Behalve Nederlands beheers ik twee vreemde talen’?

‘Behalve Nederlands beheers ik twee vreemde talen’ betekent dat de ik-persoon Nederlands spreekt én twee andere talen. Je kúnt deze zin echter ook anders opvatten. Dan denk je dat bedoeld is dat de spreker het Nederlands níét beheerst (je leest dan: ‘uitgezonderd Nederlands’) en de twee vreemde talen wel. Dat komt doordat behalve twee betekenissen heeft: ‘naast’ en ‘uitgezonderd’.

Behalve in de betekenis ‘naast’

Behalve kan ‘naast, buiten, boven op’ betekenen, zoals in deze zinnen:

• Heb je nog meer eisen aan een recept, behalve ‘lekker’ en ‘gemakkelijk om te maken’?
• Behalve haar moeder heeft ze ook haar schoonmoeder en oma’s geïnterviewd.
• Behalve van pepernoten hou ik ook van marsepein.

Behalve in de betekenis ‘uitgezonderd’

Behalve heeft nog een betekenis, die gek genoeg bijna tegengesteld is aan de betekenis ‘naast’. In de zinnen hieronder betekent het ‘uitgezonderd, op … na’. Behalve staat meestal wat verderop in de zin als het deze betekenis heeft.

• We hebben alles geregeld voor onze reis, behalve de inentingen.
• Alles went, behalve een vent is een boek van Yvonne Kroonenberg.
• Ik eet alle soorten groente, behalve spinazie.

Dubbelzinnig

Er zijn zinnen waarin behalve voor dubbelzinnigheid kan zorgen. Soms kun je alleen weten wat er bedoeld is als je meer over de achtergrond weet. Bijvoorbeeld: ‘Behalve Hermans zijn alle bestuursleden aanwezig.’ Staat hier nu dat Hermans er wel bij is of juist niet? Dit zijn de twee interpretaties:

• Alle bestuursleden zijn aanwezig, op Hermans na. (Hermans behoort tot de bestuursleden.)
• Naast Hermans zijn ook nog alle bestuursleden aanwezig. (Hermans behoort níét tot de bestuursleden.)

Als behalve de betekenis ‘uitgezonderd, op ... na’ heeft, maakt het woord achter behalve deel uit van datgene wat ergens anders in de zin genoemd wordt. Zoals in de zin ‘Ik eet alle soorten groente, behalve spinazie’: spinazie is ook een groente. Bij de betekenis ‘naast’ is dat juist niet het geval. In ‘Behalve van pepernoten hou ik ook van marsepein’, is niet bedoeld dat marsepein deel uitmaakt van de eerdergenoemde pepernoten. Pepernoten en marsepein worden juist naast elkaar gezet.

Dat is dus de vraag bij het interpreteren van de zin met behalve Hermans: behoort hij tot het bestuur of wordt hij daar juist ‘los’ naast gezet?