Wat is juist: synergisch, synergetisch of synergistisch?

Synergisch, synergetisch en synergistisch kunnen vrijwel altijd door elkaar gebruikt worden: ze zijn grotendeels synoniem, omdat ook synergie en synergisme, de woorden waarvan ze afgeleid zijn, nagenoeg synoniemen zijn.

Van synergie/synergisme is sprake wanneer het effect van de samenwerking van twee partijen groter is dan de optelsom van datgene wat die partijen los van elkaar bereikt zouden hebben. Anders gezegd: bij een synergie is er sprake van ‘één en één is drie’. Synergisch, synergetisch en synergistisch betekenen dus allemaal ‘elkaar versterkend in een samenwerking, de synergie betreffend’.

Synergistisch is afgeleid van synergisme, net zoals nationalistisch is afgeleid van nationalisme, en activistisch van activisme. Synergisch en synergetisch zijn allebei van synergie afgeleid, net zoals allergisch is afgeleid van allergie en apologetisch van apologie.

Synergetisch is in de praktijk verreweg de gebruikelijkste vorm: 'De samensmelting van de bedrijven leverde een kostenreductie op door de opgetreden synergetische effecten.'

Andere betekenissen van synergie en synergisme

Synergie en synergisme hebben elk ook nog eigen betekenissen. Synergie is van oudsher een term die in het kerkrecht voorkwam: het had dan betrekking op de samenwerking tussen kerk en staat.

Synergisme slaat soms specifiek op de ‘samenwerking’ van chemicaliën, stoffen en geneesmiddelen. De gecombineerde werking van deze stoffen hebben dan een totaaleffect dat groter is dan het effect dat de afzonderlijke stoffen bij elkaar opgeteld zouden hebben. 

Een andere toepassing van synergisme komt uit kerkelijke kringen en heeft betrekking op het vermogen van de (goede) mensen om uit vrije wil te leven zoals God bedoeld heeft (en dus niet uit angst voor straf).