Gaten in de taal

In 'Gaten in de taal' gaat het om begrippen waarvoor we een buitenlands woord gebruiken, én om fenomenen waar we (nog) helemaal geen woord voor hebben en waarbij we ons moeten behelpen met omschrijvingen.

Hieronder per jaar een overzicht van de oproepen en de uitslagen, met indien bekend het aantal inzendingen.

Vele jaren voordat de rubriek 'Gaten in de taal' van start ging, schreef Peter Burger drie artikelen over lacunes in de Nederlandse woordenschat. Ook deze kunt u hier teruglezen: 1995, 1996, 1997.

Oproepen en uitslagen

2015
Talige emoji's
   bijna 100 suggesties, winnende inzendingen: 'langdurig gebabbel', 'zum Kotzen', 'maar niet heus', 'geroddel', 'sssssttt!', 'vergeet wat ik net schreef', en 'typfout' (afbeeldingen)

2014
Het woord horen dat je leest.
    36 ingezonden woorden, winnende inzending: synchroniem.

Vergelijkbare ervaringen ongevraagd delen ('Dat heb ik ook' / 'Ik ken ook iemand die …').
    142 ingezonden woorden, winnende inzending: ikookje (een ikookje doen).

2013
Onoplettende, niet in te halen medeweggebruiker.
    250 ingezonden woorden, winnende inzendingen: gangbreker.

Slechte nachtrust door electronica, in het Engels: junk sleep.
    42 ingezonden woorden, winnende inzendingen: haperslaap en iSomnia.

2012
Als klachten voor het oog van een deskundige verdampen: de verstopte gootsteen loopt weer door zodra de loodgieter arriveert.
    119 ingezonden woorden, winnende inzending: demonstratie-effect.

Lijstje vóór het sterven, in het Engels: bucket list.
    155 ingezonden woorden, winnende inzending: loodjeslijst.

2011
'Een tandarts met een slecht gebit': iemand die adviezen niet naleeft die hij beroepshalve geeft.
    70 inzenders, winnende inzending: zelfniet.

Jeugdfoto's die op latere leeftijd worden nagedaan.
    132 ingezonden woorden, winnende inzending: herportret.

Het gevoel dat iemand voor zijn vroegere geliefde koestert.
    96 ingezonden woorden, winnende inzending: retroliefde.

2010
'Schillen in de pan': het gedachteloos verwisselen van twee handelingen.
    Winnende inzending: spiegelfout.

Familierelaties: hoe noem je bijvoorbeeld je broers en zussen samen, en je zwagers en schoonzussen van de verschillende kanten?
    Op deze oproep kwamen zo veel reacties dat we een onderverdeling hebben gemaakt:

• Broers en zussen, in het Engels: siblings; in het Duits: Geschwister.
  Winnende inzending: oudergenoot.
• Neven en nichten.
  Winnende inzending:
  - neef, voor: 'zoon van iemands oom en/of tante'
  - nicht, voor: 'dochter van iemands oom en/ of tante'
  - oom-/tantezegger, voor: 'zoon (of kind in het algemeen) van iemands broer of zus'
  - oom-/tantezegster, voor: 'dochter van iemands broer of zus'
• Schoonouders van je kinderen.
  Winnende inzending: medeschoonouders.
• Zwagers en schoonzussen.
  Winnende inzending:
  - zusters-/broersman, voor: 'mannelijke partner van je zus/broer'
  - zusters-/broersvrouw, voor: 'vrouwelijke partner van je zus/broer'
  - mansbroer/-zus(ter), voor: 'broer/zus van je man'
  - vrouwsbroer/-zus(ter), voor: 'broer/zus van je vrouw'
• Stiefouders.
  Winnende inzending: bijmoeder/-vader.

Om aan te geven via welke ouder een familierelatie loopt, kan gebruikgemaakt worden van de voorvoegsels moeders-/moers- en vaders-/vaars-. Bijvoorbeeld: moedersbroer, vaderszus.

2009
Bepaalde woorden gebruiken tijdens een gesprek terwijl je probeert dat niet te doen (bijvoorbeeld neus als je met iemand staat te praten die een grote neus heeft). Bekend verschijnsel door Fawlty Towers ("Don't mention the war").
    145 ingezonden woorden, winnende inzending: drangverspreking.

Onuitgenodigd op een feest verschijnen, in het Engels: partychrashen.
    87 ingezonden woorden, winnende inzending: feestkraken.

Iemand die is opgegroeid met de digitale techniek, in het Engels: internetnative / digital native.
    126 ingezonden woorden, winnende inzending: digitelg.

De levensmiddelen die steeds uit de (koel)kast worden gehaald en er weer in worden gezet voor en na het tafelen, de 'tafelproducten'.
    40 ingezonden woorden, winnende inzending: eettafelwaar/-waren.

Het ordenen van papieren, bijvoorbeeld na een vergadering. Hoe noem je het als je met klopjes op de tafel zo'n bundel papieren tot een nettere stapel maakt? (In het drukkersvak bleken hiervoor de termen opstoten en gelijkstoten te bestaan.)
    128 ingezonden woorden, winnende inzending: gelijkschudden.

2008
Een 'gezellig hoekje' in een restaurant waar je met vier (of soms meer) mensen kunt zitten. In het Engels: booth.
    152 ingezonden woorden, winnende inzending: eetnis.

Een prijs die door de koper wordt bepaald ('prijs naar goeddunken').
    59 ingezonden woorden, winnende inzending: graagprijs.

Rokers die vanwege het rookverbod in de horeca buiten of in een speciale ruimte moeten roken, de 'buitenrokers'.
    100 ingezonden woorden, winnende inzending: uitrokers.

Iets waarmee je geconfronteerd wordt en je eerder nooit zag, zie je nu opeens overal (een zwangere vrouw ziet overal zwangere vrouwen). (In de psychologie bleek dit selectieve waarneming te heten.)
    60 ingezonden woorden, winnende inzending: been-in-het-gips-syndroom.

Niet nader te definiëren winterse neerslag.
    Winnende inzending: snegel.

IJsgeluiden; het geluid dat je onder je hoort als je over een mooi dichtgevroren meer schaatst. 
    Winnende inzending: zingend ijs.