Page 21 - OnzeTaal_nov2019_HR

eïntrigeerd pakt TINKEBELL. – inderdaad: maar ook wiskundige, filosoof, reiziger en fotograaf. Zijn
met hoofdletters en een punt – een van haar manier van naar de wereld kijken spreekt me enorm
boeken die ik heb meegenomen. “Zo, dat ziet aan. Ik voel grote verwantschap met hem.”
G er duurzaam uit!” De bibliotheek voorzag
haar reisverslag naar Fukushima van een harde, geplas- EERSTE WOORDEN
tificeerde kaft en ingenaaide rug. “Ik ga nooit naar de Wat voor dingen hebben jij en Carroll gemeen?
bibliotheek, ik ben een boekenkóper; ik lees met de pen “Hij schreef bijvoorbeeld elke dag een brief aan iemand,
in de hand omdat ik direct wil reflecteren op wat ik lees.” iets wat ik al doe sinds ik kan schrijven. Ik ken niemand
Voordat ze vanwege dit gesprek op het Amsterdamse anders die dat doet. Vandaag schreef ik een vriendin die
terras arriveerde, interviewde ze zélf iemand voor een net een baby heeft gekregen.”
kunstproject; na ons gesprek zal een collega-kunstena- Herinner je je nog de eerste brief die je schreef?
res aanschuiven voor een werkbespreking. Ze moet er “Nee, maar ik herinner me nog de eerste ansichtkaart
dan ook even over nadenken welk interview dit ook die ik kreeg; een verhuisd klasgenootje had daar ‘Boom
alweer is: “Ik doe honderd dingen tegelijk ...” Roos Vuur’ op geschreven. Dat ze al kon schrijven,
maakte grote indruk op me. Door die woorden te kopië-
TOVERDRANK ren, schreef ik zélf mijn allereerste woorden.”
Onvermoeibaar is TINKEBELL. bezig de wereld te redden Je bent voor je werk vaak in het buitenland. Hoe maak
met haar kunst als inzet – of het nu over het fosfaatpro- je je daar verstaanbaar?
bleem, kernenergie, dierenleed of het vluchtelingen- “In het buitenland communiceer je vooral non-verbaal.
vraagstuk gaat. De boeken op tafel zijn een neerslag van De allereerste keer dat ik in Peking was, was er geen wifi
die veelzijdigheid: de Fukushima-reis waarin ze al bes- en werkte ik met een notitieblok waarin ik met strip- 
sen etend optekent hoe het stralingsgevaar nu eens
schromelijk overdreven wordt, dan weer onterecht geba-
gatelliseerd; een bundeling van haar Trouw-columns,
gelardeerd met haatmails aan TINKEBELL.’s adres en Through the Looking-Glass
briefwisselingen met bestuurlijke instanties die zich
tezamen laten lezen als een manifest; een autobiografie De keuzetekst van TINKEBELL. komt uit Through the
waarin ze volgens de achterflap “alles durfde vanaf het Looking-Glass (And What Alice Found There) van Lewis
moment dat iemand haar een slok toverdrank liet drin- Carroll (1871):
ken”. Het sluit aan bij de tekst die zij heeft uitgekozen
om vandaag te bespreken, afkomstig uit Lewis Carrolls ‘Als ik een woord ge-
Through the Looking-Glass, waarin een toverdrank een be- bruik,’ zei Wiggel Waggel
langrijke rol speelt in de avonturen die Alice in Wonder- op nogal honende toon,
land beleeft na het achtervolgen van een wit konijn. ‘betekent het gewoon
TINKEBELL., aangenaam verrast: “Voor een taalinter- wat ik verkies dat het
view heb ik geen gekke tekst uitgekozen, want het frag- betekent – niet meer en
ment gaat erover dat je je eigen regels kunt maken, ook niet minder.’
met taal.” ‘De vraag is,’ zei Alice,
‘of u dat kunt, woorden
“Als ik ‘rood’ voortaan zo veel verschillende
betekenissen geven.’
‘De vraag is,’ zei Wiggel Waggel, ‘wie de baas is –
‘groen’ noem, dan ís rood punt uit.’
Alice was veel te verbouwereerd om iets te zeg-
voortaan ook groen.” gen; dus even later begon Wiggel Waggel weer. ‘Ze
hebben een stemming, sommige – speciaal werk-
woorden: die zijn het hoogmoedigst – bijvoeglijke
Zijn regels niet nodig in het taalverkeer? naamwoorden, daar kun je alles mee doen, maar
TINKEBELL., resoluut haar hoofd schuddend: “Je moet werkwoorden niet – maar ik kan ze allemaal aan!
je altijd realiseren dat het maar afspraken zijn, geen Ondoordringbaarheid! Dat is wat ik zeg!’
natuurwetten. Als ik ‘rood’ voortaan ‘groen’ noem, dan ‘Zou u me alstublieft willen vertellen,’ zei Alice,
ís rood voortaan ook groen. Dat kan ik gewoon doen, al ‘wat dat betekent?’
begrijp je me dan misschien minder goed. Het is goed ‘Nu praat je als een verstandig kind,’ zei Wiggel
dat we allerlei systemen hebben, maar die werken niet Waggel, zeer vergenoegd kijkend. ‘Met “ondoordring-
goed wanneer er geen uitzonderingen op mogelijk zijn. baarheid” bedoelde ik dat we met dat onderwerp
Soms kan het gewoon leuker of beter. Natuurlijk, als klaar zijn en je maar beter kunt aangeven wat je nu
iedereen zijn eigen taalregels maakt, wordt het lastig wilt gaan doen, aangezien ik aanneem dat je hier niet
communiceren. Maar spélen met regels werkt verfris- de hele rest van je leven bij stil wilt blijven staan.’
send, omdat altijd alles hetzelfde doen de mens af- ‘Dat is een heleboel om één woord te laten bete-
stompt. Dat spel speelt Lewis Carroll voortdurend met kenen,’ zei Alice op bedachtzame toon. ONZE TAAL 2019 — 11
taal in Through the Looking-Glass.” ‘Wanneer ik een woord zo hard laat werken,’ zei
“Ik ben nu een jaar of vijf bezig met een megaproject Wiggel Waggel, ‘betaal ik het altijd extra.’
dat vast honderd jaar gaat duren, maar de bedoeling is Uit: Achter de spiegel (Through the Looking-Glass, 1871),
Foto: Mark Kohn wijze ga herschrijven. Een hele kluif, want hij schreef van Lewis Carroll (vertaling: Nicolaas Matsier. Amster- 21
dat ik Carrolls werk op autobiografische en metaforische

verhalen, gedichten, een handleiding voor het schrijven
dam, 1994).
van brieven, politieke pamfletten ... Hij was schrijver,