Page 29 - OnzeTaal_nov2018.indd

Taal voor de leuk

Een nieuwe bundel van Paulien Cornelisse

Ook na twee succesvolle boeken
over taal weet Paulien Cornelisse
nog volop nieuw, gek en grappig

taalgebruik te signaleren. Een
voorproefje uit haar nieuwe bundel
Taal voor de leuk.

Tekst en illustraties:
PAULIEN CORNELISSE

VOOR DE LEUK

n de krant stond een opiniestuk over de middelmatig-
Iheid van het Nederlandse onderwijs. Boven het stuk
stond: “Studeren doe je niet voor de leuk.” Het hebben
over ‘de leuk’ is al jaren een manier om het woord leuk af
te zeiken. Bedoeld wordt natuurlijk: ‘Studeren moet je
doen om een goede baan te krijgen.’ Maar door het over
‘de leuk’ te hebben laat je meteen zien hoe verwerpelijk
het zou zijn om dingen te doen puur omdat ze leuk zijn.
Hallo, Calvijn. PRODUCTDENKEN
Er zijn ook mensen die de leuk zonder ironie gebrui-
ken. Opgeruimde, vrolijke mensen die zich niet schuldig k ben een paar keer in Vlaanderen naar de kapper ge-
voelen over geluk. Dit soort mensen voegt aan wel meer Iweest. Steevast wordt er aan het einde van de knip-
bijvoeglijke naamwoorden een lidwoord toe. ‘We zijn beurt gevraagd: “Wilt u wat product in uw haar?” Dat
met kerst met z’n allen naar een huisje gegaan, gewoon klinkt voor noorderlingen als een vreemd-smal gebruik
voor de gezellig.’ En, net iets anders: ‘Ik heb lekker thuis van het woord product. Het komt doordat product bij ons
liggen cocoonen, voor de relax.’ inmiddels zowat alles kan betekenen.
Voor de leuk, de gezellig, de chill, de lekker, de fijn, de Van oorsprong is een product inderdaad iets wat je
warm, de culinair, de efficiënt – het kan allemaal. Deze kunt aanraken en aanschaffen. Maar tegenwoordig
lidwoordtoevoeging werkt alleen met positieve bijvoeg- wordt er steeds meer verkocht wat niet aanraakbaar is.
lijke naamwoorden. Wat ik bijvoorbeeld nog nooit heb Daar worden mensen zenuwachtig van, dat je betaalt
gehoord is: ‘Die man wíl gewoon niet gelukkig zijn – vol- voor iets wat je nooit in handen zult houden. Om die
gens mij werkt hij bij die kippenslachterij voor de stom.’ zenuwen de kop in te drukken, wendde men zich tot
Of: ‘We zijn gestopt met drinken, voor de ongezellig’ het woord product. Dat klinkt heel concreet, en kan van
(figuur 1). Wat wel kan: ‘We zijn gestopt met drinken, alles zijn. Denk aan een bankproduct.
voor de gezond’ (figuur 2). Met negatieve woorden werkt Bij de NS zijn ze ook sterk in het productdenken. In-
het gewoon niet. ‘Ik probeer mijn vriendinnen mee te middels heeft bijna iedereen een ov-kaart. Maar wat je
laten doen met bootcampen, voor de fascistisch.’ daarmee kunt doen, hangt af van wat je hebt besteld en
op je kaart hebt ‘geladen’ (alweer een heel fysiek woord
voor iets ongrijpbaars). Het onaanraakbare dat je op-
laadt, wordt een product genoemd. Het mooiste product
in dit genre is het studentenreisproduct. “Zorgeloos
reizen met het studentenreisproduct!”, wordt er zelfs
geadverteerd.
Het staat me allemaal tegen, maar misschien is het, ONZE TAAL 2018 — 11
zoals met wel meer wansmakelijks, een kwestie van:
omarmen die hap. Gewoon met je reisproduct naar het
kerstdiner. Dat je dan ook niet meer kerstdiner noemt,
maar bijvoorbeeld ‘het samenzijnproduct’. 

Taal voor de leuk (238 pagina’s; € 16,99) is een uitgave in
eigen beheer. ISBN 978 90 824302 3 3 29