Page 12 - OnzeTaal_jan2020_HR

TAALLOKET TAALADVIESDIENST

VRAAG VAN DE MAAND

DE OVERTREFFENDE TRAP

Al tientallen jaren krijgen we bij Onze Taal ‘klach-
ten’ over het gebruik van meest om een overtref-
fende trap te maken: de meest aardige, de meest
plezante, de meest belangrijke – in plaats van
de aardigste, de plezantste, de belangrijkste. Veel
mensen hebben geleerd dat dat een anglicisme is.
Maar de laatste tijd stellen mensen juist steeds Illustratie: Matthijs Sluiter
vaker vragen over het omgekeerde: mag je het wel
hebben over de interessantste ontwikkeling? Want
interessant telt toch meer dan drie lettergrepen,
en dan moet je toch meest gebruiken?

Blijkbaar hebben die mensen geleerd dat je de over-
treffende trap van ‘lange’ woorden met meest vormt,
en dat de ‘gewone’ vorm met -st fout zou zijn. Er
blijken zelfs scherpe criteria te worden onderwezen,
want de ‘drie-lettergrepen-grens’ wordt vaker ge-
noemd.
Maar het ligt toch anders. In het Nederlands maak
je de vergrotende en overtreffende trap in principe NIEUW OP ONZETAAL.NL
met de uitgangen -er en -st: groot, groter, grootst;
speciaal, specialer, speciaalst. Soms moet je letters
toevoegen of weglaten: de vergrotende trap van duur WIE GAAT/GAAN ER MEE?
is niet durer maar duurder, en de overtreffende trap Na wie kan het werkwoord in het enkelvoud én in het
van vals is niet valsst maar valst. meervoud staan: zowel ‘Wie gaat er mee?’ als ‘Wie gaan
De overtreffende trap met meest, de zogeheten er mee?’ is juist.
omschrijvende overtreffende trap, komt ook al eeuwen Het enkelvoud is het gebruikelijkst. Het maakt daarbij
voor. Die biedt vooral uitkomst als de variant met -st niet uit of degene die de vraag stelt, verwacht of er één
lastig uitspreekbaar wordt: woorden als logischt, ver- persoon meegaat of meerdere personen.
baasdst en bruuskst eindigen op zó veel medeklinkers Het meervoud is vooral gangbaar in een context waarin
dat het haast onvermijdelijk is om meest logisch, meest je verwacht – of zelfs al weet – dat het om meerdere
verbaasd en meest bruusk te gebruiken. En omdat bij- mensen gaat: ‘Wie komen er ook alweer vanavond?’, ‘Wie
van jullie hebben er allemaal zin en tijd om mee te gaan?’
Woorden als logischt zijn Meer uitleg: Onzetaal.nl/wiegaat.

lastig uitspreekbaar. DE/HET MATRAS
Sommige woorden kunnen zowel met de als met het wor-
den gecombineerd. Matras is zo’n woord: zowel de matras
voorbeeld solidest en frêlest of soliedst en frêlst ook wat als het matras is juist. In Nederland zijn die vormen allebei
ongemakkelijk overkomen, gaat de voorkeur ook daar gebruikelijk; in België komt de matras vaker voor.
uit naar meest solide en meest frêle. De matras is het oudst. Het woord is in de late Middel-
Bij woorden die op -nd eindigen en van een werk- eeuwen overgenomen uit het Frans, en was in die tijd
woord zijn afgeleid, bestaat variatie: fascinerendst en vrouwelijk. Later is het matras opgekomen. Waarom dat is
meest fascinerend zijn beide mogelijk. Hoe minder het gebeurd, is helaas niet goed na te gaan.
woord nog letterlijk aan het werkwoord doet denken, Meer uitleg: Onzetaal.nl/matras.
hoe sterker de voorkeur voor de vorm met -st is; zo PROEVEN/SMAKEN
ONZE TAAL 2020 — 1 vorderende traject weer beter dan het werkgelegenheids- Proeven en smaken kun je niet zomaar door elkaar gebrui-
heeft het spannendste boek de voorkeur boven het meest
spannende boek, maar is het meest werkgelegenheidsbe-
ken. Proeven doe je als mens – hetzij actief, hetzij in de
bevorderendste traject. Ten slotte kan meest gebruikt
worden om extra nadruk te geven: ‘De meest complete
vorm van waarneming. Bijvoorbeeld ‘Ze proefde of de saus
krant van België.’
pittig genoeg was’, ‘Hee, ik proef opeens kaneel.’
Het woord smaken zegt iets over het eten of drinken:

Dus ja, de overtreffende trap mag ook met meest
worden gevormd als hij anders lastig te vormen of uit
te spreken is. Maar ‘lastig te vormen’ is wat anders ‘De koffie smaakt heerlijk’, ‘Het eten smaakte hem goed.’
Zinnen als ‘De koffie proeft heerlijk’ zijn geen standaard-
dan ‘te lang’; met interessantste en fascinerendste is taal.
12 niets mis. Meer uitleg: Onzetaal.nl/proeven.