Wim de Bie (83) overleden

Wim de Bie (Den Haag, 1939) kon uit de voeten met alle soorten media en beheerste vaak als eerste de taal die daarbij hoorde. Het begon al op de middelbare school, waar hij samen met schoolvriend Kees van Kooten cabaretvoorstellingen deed. “We hebben sinds onze eerste cabaretvoorstellingen op de middelbare school altijd gelet op hoe mensen praten”, vertelde De Bie in een interview met Onze Taal in 2005.

In 1961 begon Wim de Bie aan zijn professionele carrière als radiocabaretier, waarna hij al snel samen met Kees van Kooten een succesvol televisieduo vormde. Dankzij tv-programma’s als Uitlaat en Keek op de week nestelden typetjes als de oud-leraar Duits Otto den Beste, Tedje van Es, Frank van Putten en Dirk de Zwerver zich in het collectieve geheugen, met bekende uitspraken als ‘Daar ben ik voor behandeld’ en ‘Geen gezeik, iedereen rijk’.

Met al die typetjes hebben De Bie en Van Kooten tientallen uitdrukkingen en woorden gangbaar gemaakt in het Nederlands of gepopulariseerd. Zo bedachten zij de begrippen regelneef, doemdenken en vrije jongens. Maar ook woorden als positivo, dameswensen en krommunicatie kunnen aan Van Kooten en De Bie gelinkt worden. “Het waren woorden, uitdrukkingen en typetjes die gaten in onze taal vulden”, schreef Ewoud Sanders in zijn boek Jemig de pemig!, over de invloed van De Bie en Van Kooten op het Nederlands. “De verschijnselen waren er al, de juiste termen nog niet. Van Kooten en De Bie konden die gaten dichten omdat zij zich steeds vernieuwden.”

Verschillende van de door De Bie en Van Kooten bedachte woorden zijn opgenomen in de grote Van Dale. Ter ere van het erelidmaatschap publiceerde het Genootschap Onze Taal in samenwerking met onder meer Ewoud Sanders het boek En wel hierom: taalverrijking door Van Kooten & De Bie over de invloed van het duo op het Nederlands.

Ook toen De Bie niet meer zo vaak op televisie verscheen, wist hij zijn eigen blik en zijn taal nog te delen met de wereld. Vanaf 2001 publiceerde hij op zijn weblog (Bieslog) zo’n acht jaar lang commentaar, observaties en herinneringen in zowel tekstvorm als audio en video. Bieslog was hiermee een van de eerste goedbezochte weblogs van Nederland. In het voorjaar van 2012 was De Bie te vinden op de Universiteit van Tilburg, waar hij als gasthoogleraar een masterclass Satire gaf. Verder publiceerde hij in zijn carrière verschillende boeken, waarvan Morgen zal ik mijn mannetje staan en Meneer Foppe in zijn blootje het bekendst zijn. Ten slotte bracht hij als zanger meerdere soloalbums uit, waaronder De Bie zingt en De Bie zingt a capella.

We zullen hem missen als erelid en als taalvernieuwer.

Wim de Bie en Kees van Kooten ontvingen hun erelidmaatschap van Onze Taal in 2007, op het congres 'Onze taal, onze toekomst'. De foto's daarvan (gemaakt door Bart Versteeg) zijn hier te bekijken.