Onze Taal-woord van het jaar 2019: ‘-schaamte’
Met bijna 20% van alle stemmen is -schaamte door de leden van Onze Taal gekozen tot het Onze Taal-woord van 2019. Dat maakte de directeur van Onze Taal, Vibeke Roeper, zojuist bekend in het radioprogramma De Taalstaat.
Het winnende woord was ook een van Roepers favorieten: “Het zegt in kort bestek veel over het groeiende ongemak dat we voelen bij milieubelastende keuzes. Daardoor karakteriseert -schaamte heel goed het jaar, dat voor een groot deel in het teken stond van klimaatdiscussies. Maar ook in talig opzicht heeft -schaamte een aardige kant: het kan overal achter geplakt worden.”
Met 17% van de stemmen eindigde het woord brexitmoe op de tweede plaats, met slechts twee stemmen verschil gevolgd door stikstofcrisis. De termen boerenprotest, boerkabuddies, jagger, klimaatstaking, treintrots en vrouwenquotum bleven buiten de top-3, net als het woord boomer, dat de verkiezing van Van Dale won.
Zo’n tien procent van alle leden van het Genootschap Onze Taal heeft gestemd. Met 22.000 leden is Onze Taal een van de grootste taalverenigingen ter wereld. Onder meer met het maandblad Onze Taal en een Taaladviesdienst brengt Onze Taal het belang van taal zo breed mogelijk onder de aandacht.
De genomineerde woorden met hun betekenis:
- boerenprotest tractordemonstraties en andere acties waarmee de agrarische sector protesteert tegen het regeringsbeleid, met name de stikstofmaatregelen
- boerkabuddies mensen die (nadat het boerkaverbod van kracht werd) boerkadraagsters en nikabi’s willen begeleiden of zelfs beschermen op straat
- boomer aanduiding voor een ouder persoon (geboren tussen pakweg 1945 en 1955) met achterhaalde standpunten – althans in de ogen van jongeren; het woord is een verkorting van het Engelse babyboomer
- brexitmoe vervuld van vermoeide desinteresse ten aanzien van de zich maar voortslepende besluitvorming over de brexit, de Britse exit uit de EU
- jagger actieve oudere; het woord (dat knipoogt naar de vitale Rolling Stones-zanger Mick Jagger) werd door de luisteraars van het Vlaamse Radio 1-programma Nieuwe feiten gekozen als alternatief voor het Nederlandse vitalo
- klimaatstaking verzuim van werk of school om te demonstreren voor maatregelen tegen klimaatverandering
- -schaamte steeds vaker gebruikt achtervoegsel waarmee men aangeeft dat men zich schaamt over de in het eerste deel van het woord genoemde zaak, naar analogie van vliegschaamte: babyschaamte, bezorgschaamte, vleesschaamte
- stikstofcrisis de crisis die ontstond na het stilleggen van de vergunningsaanvragen voor vele bouw- en infrastructuurprojecten, op basis van de verwachte neerslag van stikstofverbindingen in (kwetsbare) natuurgebieden
- treintrots tegenhanger van vlieg- en autoschaamte: het positieve gevoel dat je krijgt als je de relatief milieuvriendelijke trein neemt, die minder vervuilend is dan de auto of het vliegtuig
- vrouwenquotum een (van overheidswege opgelegd) minimumaantal van door vrouwen te bekleden topfuncties in bedrijven, in de politiek of bij de overheid