Recensie ‘Is the man who is tall happy?’

Sinds gisteren draait Is the man who is tall happy? in de filmhuizen, een film over taalkundige Noam Chomsky. Hieronder een bespreking van de film door Raymond Noë. En hier een bespreking van Chomsky's ideeën zoals die in de film te horen zijn, door Marc van Oostendorp: 'Een klomp houtsplinters is geen boom'.
 
De Amerikaan Noam Chomsky is, samen met Stephen Hawking, de beroemdste levende wetenschapper ter wereld. Hij is taalkundige, de grondlegger van de generatieve grammatica, maar hij laat zich ook al decennialang horen als politiek denker en activist - het intellectuele geweten van links Amerika volgens sommigen, een gevaarlijk anarchist volgens anderen. De Franse regisseur Michel Gondry maakte een film over Chomsky, waarin hij hem anderhalf uur aan het woord laat - maar het gaat nauwelijks over politiek, en maar een beetje over taalkunde.

Waarover gaat het dan wel? Gondry vraagt Chomsky naar zijn eerste herinnering, zijn jeugd en zijn schooljaren, en van daaruit ontwikkelt zich een gesprek over wetenschap, filosofie, de werking van de hersenen, taal- en kennisverwerving, evolutie, de verwondering als basis voor wetenschap, inspiratie, en nog veel, veel meer. En helemaal aan het eind ook een beetje over politiek en taalkunde.

Het gesprek tussen de academische en rationele Chomsky en de nieuwsgierige, onbevangen Gondry is overigens vooral een monoloog: het is de taalkundige die vertelt. De filmmaker reikt de onderwerpen aan - in een vet Frans accent, en soms wat naïef verwoord - en de oude wijze man antwoordt, geduldig, soms geamuseerd, en altijd serieus.

De film wordt in belangrijke mate bepaald door de eigenzinnige animaties die Gondry bij het gesprek maakte: Chomsky zelf - een wat saai ogende oude man in wollen trui - komt nauwelijks in beeld. Maar zijn verhaal dus des te meer. Gondry's met de hand getekende animaties zijn erg intuïtief en associatief (en vaak nogal psychedelisch), en doen op een bepaalde manier denken aan de Monty Python-animaties van Terry Gilliam: dezelfde bizarre beeldvariatie, dezelfde 'technieken' waarbij dingen uit elkaar tevoorschijn komen. Het kan even duren voor de kijker aan de drukke animaties gewend is, maar het duurt niet lang voor tekst en beeld versmelten - en dan ontstaat een bijzondere film, van en over twee bijzondere mensen. 

Is the man who is tall happy? is vanaf 12 november te zien in een aantal Nederlandse filmhuizen.

Michel Gondry maakte eerder onder meer Eternal sunshine of the spotless mind, La science des rêves en de Boris Vian-verfilming L'écume des jours.