Nederlandstalige popsongs en smartlappen hebben onze taal verrijkt

Een land met ander licht, het kleine café aan de haven, het tuinpad van mijn vader, een heel apart gevoel van binnen, maar ook stille willie en de kleine man met z’n confectiepakkie an - het zijn formuleringen die haast iedereen wel kent en die we te danken hebben aan de Nederlandse liedcultuur. Soms zijn het uitdrukkingen met een min of meer definieerbare betekenis. Zo hebben een nieuwsgierig aagje en een linke loetje tegen het einde van de twintigste eeuw gezelschap gekregen van een stille willie. Die uitdrukking betekent nu ‘iemand die niet veel zegt’, maar verwees oorspronkelijk naar een geestverschijning uit het liedje ‘Stille Willie’ – ‘Herinnert u zich deze nog?’ – van de BB Band. Andere bekende formuleringen uit het vaderlandse repertoire fungeren in journalistieke en andere teksten om een sentiment of een sfeer op te roepen. Zo kun je natuurlijk heel prozaïsch noteren dat je verliefd wordt bij de aanblik van je geliefde, maar je kunt ook – met een toespeling op een nummer van Corry Konings – opschrijven dat je ‘een heel apart gevoel van binnen’ krijgt als je hem of haar aankijkt.

Sinds de komst van de grammofoonplaat en de radio hebben Nederlandse en Belgische artiesten vele duizenden hits gescoord. Slechts enkele daarvan zijn erflaters van onze taal geworden door sporen na te laten in het Nederlands. Een nacht die je (normaal) alleen in films ziet is nu een uitdrukking voor een heel bijzondere nacht, maar ook een bron van toespelingen, want sinds Guus Meeuwis in 1995 met ‘Het is een nacht’ een nummer-1-hit scoorde, treffen we in de krant ook weleens formuleringen aan als ‘een wedstrijd die je normaal alleen in films ziet’.

Zo moeten er tientallen, zo niet honderden woorden en uitdrukkingen die we dagelijks gebruiken zijn ontleend aan de Nederlandse liedcultuur. Aan de ouwe rockers Herman Brood en Henny Vrienten hebben we zelfs een modern spreekwoord te danken: Als je wint, heb je vrienden.

• Ton den Boon

In En ieder zong zijn eigen lied (dat volgende week verschijnt) zijn zo’n vijftig van dit soort taalverrijkingen uit levensliederen, smartlappen en nederpopnummers verzameld. Ze vormen de neerslag van Ton den Boons wekelijkse bijdragen aan het radioprogramma Volgspot.