Een sjamberloep voor Sinterklaas

Op 5 december 1919 schreef Johan Goerée d’Overflacquée (een pseudoniem inderdaad) in zijn dagboek: “In den avond ten onzent St. Nik. gevierd, met Punch, etc. en allen goed bedacht. Mijn persoon van mijn vrouw een chamberloupe, zijnde mijn oude over 10 jaar oud; van Amalia 2 p. slaapsokken.” Wat was dat, een chamberloupe?

Uit het citaat van Johan Goerée d’Overflacquée blijkt dat men vroeger op sinterklaasavond punch (een warme drank met wijn of rum, vruchtensap en kruiden) dronk en “bedacht” werd in plaats van verwend, en dat je dan bijvoorbeeld slaapsokken kon krijgen. Of, iets mysterieuzer, een chamberloupe. Volgens het woordenboek is dat een “kamerjapon voor heren, wijde huisjas met ceintuur”, dus waarschijnlijk iets wat we nu een ochtend- of kamerjas zouden noemen.

Goerée d’Overflacquée schreef het woord trouwens verkeerd, want zo’n huisjas heette eigenlijk een sjamberloek. Sjamberloep (of chamberloupe) was een van de varianten die voor dit woord in omloop waren. De herkomst ervan was lange tijd een raadsel. Er werd wel beweerd dat het van het Engelse chambercloak kwam, maar dat woord is noch bij Britten noch bij Amerikanen bekend. Uiteindelijk bleek sjamberloek terug te voeren op het Turkse yağmurluk, dat ‘regenjas’ betekent. Dit woord kwam eerst in een aantal Slavische talen terecht, vervolgens in het Duits (als chambrelouquen) en daarna (eind zeventiende eeuw) in het Nederlands.

In het Nederlands is het woord vrijwel verdwenen, maar in het Fries niet. Sjammeloek was zelfs genomineerd voor de Friese woord-van-het-jaarverkiezing van 2015

• Dit is een ‘vergeten woorden’-artikeltje uit de Onze Taal Taalkalender. In de Taalkalender van 2020 vindt u geen vergeten woorden, maar wel allerlei andere woordweetjes, straatnamen, grappige taalfoutjes, taaladviezen en aansprekende vertaalproblemen. Koop de Onze Taal Taalkalender 2020 hier. Er is ook een Kindertaalkalender.