De oudste leestekens in het westerse schrift

Taalrecorddag
31 mei 2004

Wat zijn de oudste leestekens in het westerse schrift?

Een leesteken dient "om de verschillende leden van een volzin, of verschillende volzinnen, van elkaar te scheiden" (Van Dale). Uit het werk van Aristoteles valt af te leiden dat ze in zijn tijd - zo'n 2350 jaar geleden - al gebruikt werden, zij het niet vaak en niet consequent. In de Griekse en Romeinse oudheid schreef men doorgaans in 'scriptura continua' ofwel continuschrift, waarin zelfs geen spaties voorkwamen. Geschreven teksten waren in die tijd bedoeld om voorgedragen te worden, en ze werden dus vooral gelezen bij de voorbereiding op de voordracht (de 'praelectio'). De teksten bevatten soms wél bepaalde aanwijzingen - tekens, spaties, een nieuw regelbegin - over de gewenstheid of noodzaak van een pauze tijdens het spreken (hoewel men eigenlijk vond dat het ritme van de tekst dit soort aanwijzingen overbodig moest maken). Ook werden wel tekens of spaties aangebracht om woorden te scheiden, als verlezing ('exilio' of 'ex ilio') dreigde. Vrij algemeen wordt aangenomen dat Aristophanes van Byzantium rond 200 voor Christus als eerste een systeem bedacht om scheidingen tussen zinnen en zinsdelen aan te geven. Achter een woord volgde een hoge punt als een zin werd beëindigd - vergelijkbaar met onze punt - een lage punt als er binnen een zin een pauze gewenst was - onze komma - en een middelhoge punt voor een langere pauze - een puntkomma dus.

Aanvullingen

Hebt u een aanvulling? Mail dan naar dossiers@onzetaal.nl. Vermeld indien mogelijk uit welke bron uw informatie afkomstig is. De interessantste reacties plaatsen wij op deze pagina.

De taalrecorddag op de Onze Taal Taalkalender werd geschreven door Raymond Noë en Saskia Aukema.

Terug naar de overzichtspagina van het dossier 'Taalrecords'.