De moeilijkste taal

Taalrecorddag
6 december 2004

Wat is de moeilijkste taal?

Wie dacht dat het Duits een moeilijke taal was vanwege alle naamvallen, zou eens naar Dagestan in de Kaukasus moeten gaan. Daar wordt het Tabassaran gesproken, een taal met maar liefst 48 naamvallen - de meeste ter wereld. Het is een van de vier talen die Guinness world records 1997 "het meest ingewikkeld" noemt. De andere moeilijkste talen zijn volgens het recordboek:

• de Noord-Amerikaanse indianentaal Haida, die de meeste voorvoegsels ter wereld heeft: 70;
• Amale uit Papoea-Nieuw-Guinea, de taal met de meeste werkwoordsvormen: meer dan 69.000 verbogen en 860 onverbogen vormen;
• de taal van de Inuit in Alaska en Groenland, met alleen al 63 verschillende werkwoordsvormen voor de tegenwoordige tijd en meer dan 252 verbuigingen voor zelfstandige naamwoorden.

En wat is dan de makkelijkste taal? Daarover rept het recordboek niet, maar de gedoodverfde winnaar is de Guinness-recordhouder "taal met de minste onregelmatige werkwoorden" (namelijk nul): de kunsttaal Esperanto. De ontwerper van die taal, Ludwig Zamenhof, heeft de grammatica natuurlijk ook bewust eenvoudig gehouden. Het was tenslotte zijn bedoeling dat het Esperanto de nieuwe lingua franca zou worden. Dat is niet gelukt - die positie is inmiddels ingenomen door het Engels. Maar helemaal mislukt is het experiment ook weer niet: nog steeds zo'n anderhalf miljoen mensen beheersen Zamenhofs kunsttaal.

Aanvullingen

• Op 2 augustus 2005 schreef de Britse krant The Guardian dat de Namibische taal !Xoop misschien wel de moeilijkst uitspreekbare taal ter wereld is. Volgens de samenstellers van de World Atlas of Language Structures, waarin alle talen op aarde in kaart zijn gebracht, komt de taal in aanmerking voor een plaats in het Guinness Book Records voor de complexiteit van zijn fonetisch systeem. Het !Xoop kent diverse klikkende geluiden, waaronder de 'ts-ts' en het hoefijzergeluid. Ook is er de 'kiss', een klank met een zoengeluid.
   
• Uiteraard is nauwelijks vast te stellen wat 'de' moeilijkste taal is; het hangt maar helemaal af van welke criteria je aanlegt. In het rijtje hierboven zou daarom naar mijn mening met gemak ook het Fins (en evenzeer het Hongaars) opgenomen kunnen worden, om nog maar te zwijgen van het Sámi (Laps), of van het Ests. Waarom Fins 'moeilijk' mag heten, blijkt uit het aantal verschillende elementen dat - met elkaar gecombineerd - tot een buitengewoon ingewikkeld stelsel van verbuiging en vervoeging leidt. Zo zijn er 15 naamvallen (waarvan 13 actieve), en zo'n 850 werkwoordsvormen (530 bepaalde en 320 onbepaalde). Ga je alle elementen met elkaar combineren dan kom je tot 2000 (theoretisch én praktisch) mogelijke vormen van zelfstandige naamwoorden, en tot ruim 20.000 mogelijke werkwoordsvormen! Kortom: knap lastig, zou ik zo zeggen! Maar eerlijk is eerlijk: de hierboven genoemde zijn nog moeilijker, schat ik in.
  Bronnen:
  - www.cavi.univ-paris3.fr (pdf-bestand)
  - users.utu.fi (parent-directory met onder meer een PowerPoint-presentatie)
  - www.ling.helsinki.fi (uitwerking van alle mogelijke vormen van het zelfstandig naamwoord kauppa 'winkel')
  Met vriendelijke groeten,
  Jan Kiezebrink

Hebt u een aanvulling? Mail dan naar dossiers@onzetaal.nl. Vermeld indien mogelijk uit welke bron uw informatie afkomstig is. De interessantste reacties plaatsen wij op deze pagina.

De taalrecorddag op de Onze Taal Taalkalender werd geschreven door Raymond Noë en Saskia Aukema.

Terug naar de overzichtspagina van het dossier 'Taalrecords'.