De taal der bloemen

Gele rozen zullen niet door iedereen gewaardeerd worden, omdat ze ‘haat’, ‘ontrouw’ of ‘jaloezie’ kunnen symboliseren, en gele tulpen hebben volgens sommigen ‘onmogelijke liefde’ als betekenis. En met kersenbloesem (als je die nu al kunt vinden) breng je over dat je je misleid voelt. Maar niet veel mensen kennen die bijbetekenissen nog. De moderne Nederlander komt niet verder dan dat lelies grafbloemen zijn en dat anjers iets koninklijks hebben vanwege prins Bernhard. En als er ergens een maretak (oftewel mistletoe) hangt, mag je zoenen. Maar geen hond die weet wat de boodschap is van pak 'm beet een bosje narcissen (‘achting’) of hyacinten (‘onopvallende lieflijkheid’).

Vroeger was men zich meer van dat soort zaken bewust. Toen de dichter Martinus Nijhoff schreef over een man die wegloopt van zijn geliefde en steeds terugkijkt naar “Het venster, open in den klimop” waarachter zij ligt te slapen, wisten veel van zijn tijdgenoten nog wel dat die klimop symbool stond voor ‘trouw’. En als men op een oud schilderij een vrouw met een roze anjer zag staan, wist men dat het hier een bruidje betrof, of een vrouw die net getrouwd was.

Die bloemensymboliek ging op een gegeven moment zo ver dat iedere bloem en ieder kruid (peterselie = feestelijkheid) een betekenis had, en die bloembetekenissen werden gebruikt in de floriography, zoals de Engelsen het noemden, ‘het communiceren via de verborgen boodschappen van bloemen’. Er bestonden complete woordenboeken waarin voor iedere bloem en elk plantje de vertaling in mensentaal te vinden was.

Het zal duidelijk zijn dat die bloemenboodschappen vooral gebruikt werden om er wat intiemere gevoelens mee door te geven. En als je gevoelens voor de ander zich niet in één woord lieten vangen, kon je zelfs een ‘briefje’ sturen door een boeket samen te stellen - in Engeland tussie-mussies genaamd. Naar het schijnt was de floriografie een uitstekend hulpmiddel in tijden dat de mores (in ieder geval in de betere kringen) openlijk flirten niet toestonden; de grote bloeitijd ervan ligt dan ook in de victoriaanse negentiende eeuw.

Tegenwoordig hebben we al die omhaal niet meer nodig. Als we iemand leuk vinden, of juist niet, zeggen we dat wel in woorden. Maar wie op Valentijnsdag toch de behoefte heeft om het wat verholener, wat minder direct te zeggen, heeft misschien wat aan het volgende lijstje. Succes.

Rozen en tulpen

• Rode roos - liefde
• Roze roos - waardering, blijdschap, vriendschap en eerste liefde. Ook: ‘ik ben nog voorzichtig’
• Witte roos - zuiverheid, onschuld
• Oranje roos - passionele liefde
• Witte en rode roos samen - eenheid, verbondenheid
• Witte rozen in de knop - ‘Je bent te jong voor de liefde’
• Gedroogde witte roos - ‘Ik ga liever dood dan dat ik mijn onschuld verlies’
• Tulp - roem, succes
• Rode tulp - ‘Ik zie je graag’
• Gele tulp - ‘Onze liefde is onmogelijk’

En verder

• Amaryllis - betoverende schoonheid. Ook: ‘Ik ben trots op je’
• Bijenorchis - walging
• Boerenwormkruid - ‘Ik verklaar je de oorlog’
• Cistus - ‘Ik ga morgen dood’
• Clematis - innerlijke schoonheid
• Gardenia - geheime liefde
• Herfsttijloos - ‘Mijn beste tijd ligt achter me’
• Kerstroos - ‘Stil mijn verlangen’
• Krokus - nieuw begin. Ook: ‘Kwets me niet’
• Mosterdplant – onverschilligheid
• Petunia - ‘Ik waardeer je gezelschap’
• Polyantus - ‘de geheimen van het hart’
• Rode anjer - gebroken hart
• Rode camelia - ‘Mijn hart staat in vuur en vlam’
• Rododendron - gevaar
• Sneeuwbal - ‘Ik ga dood als je me negeert’
• Witte anjer - toewijding, waardigheid. In Nederland is het de bloem van de Veteranendag
• Zijdeplant - ‘Laat me gaan’