Page 6 - OnzeTaal_mei2020_HR

beproeving was: “Deze beproeving zal ons sterker ma-
ken” – een op zich hoopgevende belofte. Voor wie weinig ‘Blijf in uw kot’
verwacht is het wellicht genoeg.
Willem-Alexander pakt het iets steviger aan: Maggie De Block is wel degelijk federaal minister, maar om-
dat ze van origine Vlaams is, werden haar woorden “Blijf in
U allen zorgt ervoor dat ondanks de verlamming van uw kot” vooral in Vlaanderen ingezet. Er is een vermakelijke
het openbare leven, het hart van onze samenleving remix van gemaakt: https://mnm.be/video/blijfuwkotremix-
blijft kloppen. Alertheid, solidariteit en warmte: gaatenormhardopyoutubeentiktok. Opmerkelijk was dat ze
zolang we die drie vasthouden, kunnen we deze crisis overschakelde op de zogeheten Vlaamse ‘tussentaal’, en ver-
samen aan, ook als het wat langer gaat duren. der weg bleef van de standaardtaal. De Block overvleugelde
2020 wordt een jaar dat ieder van ons zich een zo premier Sophie Wilmès, die deze weken, aan het hoofd
leven lang zal herinneren. Iedereen heeft zijn eigen van een noodregering, sowieso een wat fletse indruk maakt.
ervaringen en beleeft het op een andere manier. Maar
ik hoop en verwacht dat een gevoel van saamhorig-
heid en trots ons dwars door deze moeilijke tijd zal
blijven verbinden. afgewisseld met korte, elliptische zinnen van twee
woorden (“Troost geven”) en zelfs van één woord:
STIJL “Fantastisch.”
De valkuil van jargon hebben de koninklijke speech-
schrijvers weten te vermijden: geen technisch jargon STIJFJES
als kudde-immuniteit, mitigatiefase of presymptomatische Maar is de voordracht ook fantastisch? Beide sprekers
besmettelijkheid. Maar Filips taal is in vergelijking met zijn geen natuurtalent als Rutte. Ze komen in toespraken
die van Willem-Alexander abstract, kleurloos, vlak. als de camera’s draaien minder soepel over dan in de
Geconfronteerd, wereldschaal, herorganiseren, verantwoor- dagelijkse omgang. Filip heeft daar nog het meest last
delijkheidsbesef, eerstelijnszorg, handelszaken, economische van: in het Nederlands komt zijn harkerig onhandige
sectoren – deze abstracte woorden, die vooral aan beleid publieke persoonlijkheid nog meer tot uitdrukking dan
en bestuur ontleend zijn, kunnen het hart niet verwar- in het Frans.
men. Ze halen het leven uit een verhaal, tenzij de tekst in In Trouw werd Willem-Alexanders toespraak getypeerd
balans is gebracht met zintuiglijke woorden en concrete als houterig. Dat lijkt me iets te sterk. De serieuze, be-
voorbeelden. trokken blik, de beperkte melodie in zijn meelevende
stem, de natuurlijke mimiek en de (schaarse) gebaren ter
Abstracte woorden als eerstelijns- onderstreping van zijn woorden passen goed bij de ernst
van een crisistoespraak. Alleen het allermoeilijkste, de
zorg en herorganiseren kunnen adem, is soms onrustig en minder muzikaal.

Filip oogt stijf. Betrokkenheid klinkt uit zijn stem.
het hart niet verwarmen. Zijn handen maken niet de minste beweging en zijn
gezicht – zó ver ingezoomd dat het gebrek aan focus in
zijn blik nog versterkt wordt – toont weinig emotie. Hij
spreekt langzamer en gedragener dan zijn Nederlandse
Opvallend in de stijl van de Nederlandse koning collega.
zijn de alledaagse woorden en spreektaal: simpelweg, Koning Filip spreekt zijn medeleven en dank uit in een
snoeihard, verschrikkelijk, snap, balletles, verjaardags- opvallend korte, abstracte en wat stijve toespraak. Hij
feestjes, koffieochtend (‘koffieochend’ – niet zijn enige vergeet niet aan het eind hoop op te wekken, maar door
verspreking). Het klinkt meer betrokken, en net niet de retorische karigheid krijgt die geen vleugels. Koning
overdreven. Willem-Alexander maakt vier dagen later concreter en
Willem-Alexanders toespraak bevat een veelgeciteer- uitgebreider werk van het complimenteren en meeleven.
de soundbite, met het neologisme eenzaamheidsvirus: Ook zijn toespraak oogt stijfjes, maar klinkt muzikaler
“Het coronavirus kunnen wij niet stoppen. Het eenzaam- en betrokkener, waardoor zijn woorden – verrijkt met
heidsvirus wel!” Het ritme in de tekst is zorgvuldig aan- drieslagen en een soundbite – een hogere vlucht nemen.
gebracht: soms zijn er lange zinnen, maar die worden Zijn trots geeft ruimte voor troost. 

Europese vorsten: toespraaklengte en spreeksnelheid

Ook andere Europese vorsten spraken hun burgers toe. Hoelang was iedereen aan het woord en hoe snel werd er gesproken?
DATUM SPREKER TIJDSDUUR WOORDEN GEMIDDELDE WOORDEN PER
ZINSLENGTE
MINUUT
ONZE TAAL 2020 — 5 16 maart Filip 2:38 255 19,7 112
116
2:25
Harald van Noorwegen
12,7
15 maart
280
13
96
603
13,1
5:23
Margrethe van Denemarken
17 maart
827
18 maart
91
6:56
Felipe van Spanje
20 maart
6:40
121
10,5
804
Willem-Alexander
95
615
5 april
Elizabeth van het Verenigd
5 april Carl Gustaf van Zweden 6:27 524 11,6 125
25
4:11
6 Koninkrijk