Als iemand zijn bord bij de pan moet houden, kun je dan wel of niet ‘Houd je bord bij’ zeggen? Of moet daar ‘er’ of ‘de pan’ bij staan? Redah had hier een verhitte discussie met zijn schoonzus over. “De zin ‘Houd je bord bij’ klinkt voor mij niet af en lijkt erg Brabants”, appte hij ons. Helaas voor hem: zijn schoonzus heeft gelijk. ‘Houd je bord bij’ is gewoon goed Nederlands. We snappen zijn associatie met dialect wel, want ‘bijhebben’, zoals in ‘Heb je je sleutels/tas/laptop bij?’, is wél regionaal (dus niet algemeen gangbaar) taalgebruik.
Taaladviesdienst: al 40 jaar raad
Op 16 november 2025 bestond de Taaladviesdienst van Onze Taal 40 jaar. We vierden dit bijzondere jubileum op verschillende manieren.
Maandelijks beantwoordt de Taaladviesdienst honderden vragen per e-mail, telefoon en WhatsApp, en elke dag weer raadplegen duizenden mensen de taaladviezen in het Taalloket op onze site. Wat ooit begon als een extra service voor leden en lezers, groeide in korte tijd uit tot een toonaangevende vraagbaak voor het Nederlands.
Dat we dit al 40 jaar doen, mag goed gevierd worden. Daarom deelden we een week lang taart uit, blikten we terug op welke vragen ons het meest zijn bijgebleven, en waagden we ons aan voorspellingen over de toekomst van taal(advies) (te zien op TikTok: @onze_taal).
Daarnaast verzamelen we de allerbeste taaltips die taalgebruikers ooit kregen – of dat nou van een taaladviseur was, of van een collega of familielid.
Wat is de allerbeste taaltip die je ooit kreeg?
In de media
Zaterdag 15 november waren taaladviseur Rutger Kiezebrink en taaladviesvrijwilliger Jacques Bettelheim te gast in Met het Oog op Morgen, om te vertellen over ons 40-jarig bestaan. Wat voor vragen krijgen we zoal? En waarom is dit werk zo bijzonder en belangrijk?
Taartadviesdienst
Wie jarig is, trakteert. Daarom deelden we een week lang elke dag taart uit voor de vraag die het origineelst was, het leukst, of waar we zélf het meest van leerden. We laten hier (en op Instagram) zien wie en welke vragen die taarten verdiende.
Elvira twijfelde over deze zin: ‘Ze wisselt haar lege glas om voor een vol’. Moet dat laatste woord misschien ‘volle’ zijn? Of is het geen van beide mogelijk? Wij antwoordden: ‘vol’ en ‘volle’ zijn allebei niet ideaal. Als je echt moet kiezen, kun je meenemen in je overweging: Nederlanders zullen liever ‘volle’ schrijven, maar Vlamingen juist liever ‘vol’. Ons advies was om de zin te herschrijven: ‘Ze wisselt haar lege glas om voor een vol exemplaar’ of ‘Ze wisselt haar lege glas om voor een dat vol is.’
Elvira met taart.
Redah en schoonzus met taart.
Sarieke had de verrassendste vraag van de week, namelijk over genderinclusief schrijven … over dieren! De organisatie waar ze voor schrijft, vindt inclusief taalgebruik erg belangrijk. Hoe ga je dan om met bijvoorbeeld ‘de vink en zijn/haar nest’, als je niet weet of die vink een mannetje of vrouwtje is? Daar moesten wij ook even over nadenken. De mannelijke verwijzing wordt doorgaans ‘neutraal’ gebruikt: ‘de vink en zijn nest’. Inclusiever is ‘de vink en zijn/haar nest’, maar dat leest minder prettig. Ons advies: je kunt de zin herschrijven naar bijvoorbeeld: ‘vinken en hun nesten’ of ‘de vink en het nest’. Dat zijn strategieën die je ook kunt toepassen bij genderinclusief schrijven over mensen.
Bekijk op TikTok of Instagram hoe we Sarieke verrasten met taart bij haar thuis.
We verrasten Sarieke thuis met taart.
Ingrid, met het blad waar ze voor schrijft, en taart.
Ingrid nam onlangs voor een opinieblad een interview af met een bioloog die sprak over ‘het roedel’, terwijl zij zelf altijd ‘de roedel’ zegt. Is ‘het roedel’ biologenvaktaal of kan dat ook gewoon in een tekst voor een breed publiek gebruikt worden? Wij waren zelf ook wat verrast: ‘roedel’ staat niet alleen als de-woord, maar óók als het-woord in de woordenboeken. In de praktijk komt ‘de roedel’ wel beduidend vaker voor. Of ‘het roedel’ onder biologen gebruikelijker is, konden we niet makkelijk achterhalen, maar wat we wel leerden: in het Duits, waar we het woord uit geleend hebben, was het een onzijdig woord: ‘das Rudel’.
Rik struikelde over de zin ‘Leven er fruitjes en groenten onder water?’ (in een prentenboek). Hij wilde af van dat verkleinwoord ‘fruitjes’, maar kan je dat wel zomaar vervangen door het (enkelvoudige) ‘fruit’? En is het dan ‘Leven er fruit en groenten’ of ‘Leeft er fruit en groente …’, of kan het geen van beide? Wij konden ons het schrappen van ‘fruitjes’ goed voorstellen, want dat verkleinwoord is nogal kinderlijk en komt op schrift nauwelijks voor – en ‘fruiten’ is al helemaal ongewoon. Gelukkig is ‘Leven er fruit en groenten’ gewoon een goede zin, omdat ‘fruit en groenten’ sámen een meervoud vormen. Maar ook ‘Leeft er fruit en groente’ is mogelijk: dan zie je ‘fruit en groente’ samen als één geheel. Als je juist meer nadruk op de verschillende soorten groenten en fruit wilt leggen, is dit ook nog mogelijk: ‘Leven er vruchten en groenten onder water?’ Genoeg mogelijkheden dus!
Rik met taart.
Heb je zelf ook een taalvraag?
Vooruitblikken
Hoe ziet onze taal en taaladvies er over 40 jaar uit? De Taaladviesdienst waagde zich aan een voorspelling! Bekijk het op TikTok.
AI is de toekomst van taal! Of niet?
Als Taaladviesdienst krijgen we tegenwoordig ook geregeld vragen over AI. Hoe praat je nou goed met een AI-chatbot? Kun je het schrijven van teksten aan AI overlaten? En kan AI taalvragen beantwoorden? Op die laatste vraag hebben we in ieder geval een antwoord.
Wat is het nou eigenlijk ...
Raad over taal of raad met taal?
Zoals de Taaladviesdienst zo vaak antwoordt: het kan allebei, maar er is een betekenisverschil. Wij weten raad mét taal (we weten wat we ermee aan moeten) en daarom geven we raad óver taal (we adviseren erover).
Ben je benieuwd hoe de Taaladviesdienst te werk gaat bij het geven van adviezen? Lees het artikel uit het mei/juni-nummer (2024) van Onze Taal.