Wie naar vogels luistert, hoort een rijkdom aan klanken. Hoe zou jij het geluid van de volgende vogels omschrijven?
De kauw
Verschillende vogelboeken geven de volgende omschrijving van dit geluid:
- ka
- kaka
- kja
- kjak
- tjak
- tjau
- djak
- tsjè
De mus
Verschillende vogelboeken geven de volgende omschrijving van dit gefluit:
- sjielp
- tjiep
- tsilp
- tsjilp
- tjilip
- djilp
- vjielp
- tsjiep
- tjissiep
- tjissup
De tjiftjaf
Volgens Van Maris klinkt het lied van de tjiftjaf oppervlakkig gezien als zijn naam: ‘tjif tjaf tjif tjaf tjif tjaf’. ‘Tjif’ klinkt hierbij hoger dan ‘tjaf’. Maar als je beter naar dat vogeltje luistert, hoor je dat hij drie toonhoogtes met elkaar afwisselt. Dat wordt weleens opgeschreven als een afwisseling van ‘tjif’, ‘tjef’ en ‘tjaf’.
In de recente vogelgeluidenboeken van Dick de Vos wordt het liedje nóg weer anders weergegeven: “tjin tjun tjil tjil tjun tjin ti tjun tjun tjil tjun tjin ti tjun (...)”. De Vos vond de f blijkbaar een te hard einde van de ‘lettergrepen’ die de tjiftjaf produceert. Een n of l op die plek maakt dat einde wat zachter, wat subtieler.
De roodborst
Het alarmroepje van de roodborst klinkt volgens Van Maris als een snelle opeenvolging van t’s en tr’s. De vogelboeken maken daar graag lettergrepen van. Daarin vind je dus verschillende opties:
- tik, tik, ti
- tik-ik-ik-ik
- tik-tik-trrik-tiktik
De gaai
De schelle schreeuwende roep van de gaai, die je vaak hoort als je in een bos wandelt, wordt ook altijd als een welgevormd woord weergegeven, als “schraak!”, “schrèèèk!” of “krèèk!” Maar er zit helemaal niets in wat op een klinker lijkt. Die gaaienschreeuw bestaat puur en alleen uit harde schelle medeklinkerachtige geluiden. Het is eerder ‘schrk!’ Of misschien zelfs: ‘schchchrrrk!’, merkt Van Maris op.
De spreeuw
Een enkele keer deinst zo’n vogelboek er niet voor terug om een geluid met alleen maar medeklinkers weer te geven. Spreeuwen bijvoorbeeld maken volgens Dick de Vos onder meer deze twee geluiden:
- prtprtprtprtprt
- prjsktprjskt
Geluiden: bbc.co.uk – © copyright BBC
Illustraties: Ad van der Kouwe
Het hele artikel over vogelgeluiden is te vinden in het meinummer (2022) van Onze Taal.