Het langste en kortste alfabet

Ons eigen alfabet heeft 26 letters. We noemen dit het Latijnse alfabet en deze is afgeleid van het oudere Griekse alfabet. Die heeft 24 letters. Het woord alfabet zelf komt ook uit het Grieks. Het is een samenstelling van de woorden alfa en bèta wat de Griekse namen zijn voor de letters A en B. Leuk om te weten is dat deze twee woorden weer uit een oudere taal komen, namelijk het Fenicisch. Alef betekent in deze taal ‘os’ en beth betekent ‘huis’. Dat komt omdat de letters ontstaan zijn uit kleine tekeningetjes. De letter alef was een abstract tekeningetje van een os en de letter beth was een huis. Het alfabet is zo vertaald het 'oshuis'. Een stal dus!

Maar er zijn in de wereld heel veel talen die heel andere letters gebruiken of zelfs helemaal geen letter hebben maar karakters, zoals in China.

Het Chinese karakterschrift heeft van alle talen de meeste verschillende tekens. Ieder Chinees woord wordt in die taal namelijk weergegeven met één of twee unieke karakters. Dit zijn een soort kleine tekeningetjes. Om in het Chinees de krant te kunnen lezen moet je er zo'n vierduizend kennen. En een gestudeerde Chinees kent er wel zo'n tienduizend. In totaal zijn er tienduizenden karakters - de schattingen lopen op tot 74.000 - maar een groot deel daarvan is 'dood': de betekenis is verloren gegaan.

Alfabetten werken anders. Iedere losse klank wordt hierbij weergeven met een letter of een combinatie van letters. Daarom bevatten deze veel minder tekens omdat je met combinaties van die losse klanken oneindig veel woorden kunt maken. Het Griekse alfabet heeft er dus 24 en het Latijnse 26.Maar sommige talen hebben er nog veel meer. Het Guinness Book of World Records noemt het Khmer, dat in Cambodja gebruikt wordt, als recordhouder met 74 letters. Maar het sinds 1821 gebruikte Cherokee-alfabet kent zelfs 85 letters. Deze alfabetten werken wel net even anders, want ieder teken staat hier voor een combinatie van een klinker en een medeklinker. Het langste échte alfabet (waarbij er voor elke klinker en medeklinker één teken is) is het Armeense alfabet met 38 letters. 

Het kortste bekende alfabet is overigens dat van het Rotokas, dat uit slechts elf letters bestaat. Het Rotokas wordt door enkele duizenden mensen gesproken op een van de Salomonseilanden die bij Papoea-Nieuw-Guinea horen. En er schijnt ook nog een taal te zijn met maar tien klanken, namelijk het Pirahã dat door maar een paar honderd mensen wordt gesproken, diep in de jungle van Brazilië.