Op de Taalkalender 2021 zijn de donderdagen gewijd aan prikkelende vertaalopgaven: een woord of zinswending uit een andere taal, uiteraard met uitleg, waarbij de kunst is om hier een zo goed en zo passend mogelijke Nederlandse vertaling voor te bedenken.

De opgaven zijn bedacht door Nederland Vertaalt (een initiatief van Verstegen & Stigter). De lezers van de kalender kunnen via www.nederlandvertaalt.nl hun suggesties insturen.

Op deze website houden we bij wat er ingestuurd is.

Onderaan deze pagina hebt u de gelegenheid vrijblijvend te reageren: welke suggestie vindt u de moeite waard (en waarom)?

7 januari 2021: ‘age-otori’

Age-otori is Japans voor ‘er na een knipbeurt juist slechter uitzien’.

Een kappersbeurt is niet altijd een succes. Zo’n slechte beurt vindt opvallend vaak plaats rond de jaarwisseling, omdat mensen dan denken: nieuw jaar, nieuwe look, nieuw ik. Je wilt dus iets nieuws – maar dan kun je erachter komen dat dat een héél slecht idee was. Helaas vaak te laat, want haren bijknippen kan de kapper niet (afknippen wel). En de spiegel laat zien: age-otori.

Hoe zou je age-otori in het Nederlands vertalen?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • achteruitgeknipt
  • afgekapt
  • afgeknipt
  • afkapper (2x)
  • afknapbeurt (2x)
  • afknapknip
  • afknipper (6x)
  • anticoup
  • barbierse wrangspiegel
  • blindekappershoofd
  • blotebillengezicht
  • coupe catastrofe
  • coupe fatale
  • coupe fromfraai
  • coupe oeps
  • coupe ravage
  • coupe teleurstelling
  • coupe troep
  • coupe wanhoop
  • cuthair
  • er geen haar beter op worden
  • flopfrisuur
  • geen knip voor de neus waard zijn
  • gemetameflopt
  • haarbaksel
  • haardomper
  • haar-horreur
  • haarklooi
  • haar-knipfout
  • haarkut (naar het Engelse ‘haircut’, maar dan met de Nederlandse negativiteit van ‘kut’)
  • haspelkapsel
  • helaas geknipt
  • jammerkoppie
  • kapfaal
  • kap-misstap
  • kapperskater
  • kappersverdriet
  • kapperwapper
  • kappiewappie
  • kapseldeceptie
  • kapselfiasco
  • kapselkater
  • kapselsmart
  • kapsof
  • kapzot (van ‘kapsel’, ‘kapot’ en ‘zot’)
  • knipafknapper (4x)
  • knip-cident (van ‘knip-incident’)
  • knipdip
  • knipflop
  • knipkater (2x)
  • knipkleun
  • knipkronkel
  • knipmisser (2x)
  • knipspijt (2x)
  • knipwee
  • kutcut
  • kutsel
  • met de schaar bedorven
  • misbaksel
  • miscoupe (3x)
  • misgekapt
  • miskapsel (43x!)
  • miskapt (2x)
  • miskleun
  • miskleun-look
  • misknip (12x)
  • misknipbeurt
  • misknipsel (8x)
  • misknipt (2x)
  • misknipt
  • mislokking
  • mislukte coupe-poging
  • missnit
  • moetervoorterugkomenkapsel
  • nachtmerriekapsel
  • nekzicht
  • oeicoupe
  • oepsmomentje
  • Ongelukkig nieuw haar! (Toelichting van de inzender: “‘Gelukkig nieuw haar’ is bij ons een vaste uitdrukking waarmee mensen begroet worden na een kappersbeurt. ‘Ongelukkig nieuw haar’ is hier zeer van toepassing omdat het ook nog om de periode van de jaarwisseling gaat.”)
  • ont(h)aard
  • ontknapper
  • op z’n Japans
  • oudejaarskapsel
  • overknipt
  • prutsknipbeurt
  • ragetooi (Toelichting van de inzender: “Een anagram van ‘age-otori’. En: het hoofd getooid met een ragebol, met een kapsel dat opeens heel populair lijkt te zijn. Een rage!”)
  • raise-lokvogel
  • rampknipbeurt
  • schaamhaar
  • scheve schaar
  • snikbeurt
  • snitspijt hebben
  • sofknipbeurt
  • spiegelschok
  • spijtkapsel (3x)
  • spijtknip
  • teleurstellingscoupe
  • terneergekapt
  • vercoup
  • vergeknipt
  • verkapperd (2x)
  • verkapt
  • verknapsel
  • verknip
  • verknipbeurt (13x)
  • verkniphaar
  • verknipkapsel
  • verknipping (2x)
  • verknipsel (2x)
  • verknipselhoofd
  • verknipseling
  • verknipt (31x!)
  • verkniptbeurt (2x)
  • verknipte knipbeurt
  • verknipte verwachting
  • vermiskapselen, vermiskapseld
  • vers hoofd

naar het overzicht

14 januari 2021: ‘tima’

IJsland is klein, dunbevolkt en tamelijk geïsoleerd. En zeker als je jong bent, is er niet zo heel veel te doen. Er is alleen maar overweldigende natuur.

De meeste IJslandse kinderen gaan naar muziekles en leren een instrument spelen. Vandaar de bloeiende muziekscene op het eiland. Ook het drinken van koffie is er een nationaal tijdverdrijf. IJsland staat al jaren in de top-vijf van gelukkigste landen ter wereld (net boven Nederland, en ook België doet het lang niet slecht).

Misschien verklaart dit alles dat het IJslands een woord kent, tima, voor ‘geen tijd of geld willen besteden aan een specifiek ding, hoewel je het je wel zou kunnen veroorloven’. Want wanneer je in de luxepositie verkeert dat je weinig te doen hebt én heel erg gelukkig bent, hoef je niets te besteden aan groter geluk.

Kunnen wij, bijna net zo gelukkige Nederlanders en Vlamingen, een vertaling bedenken voor tima?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • behoeftearm
  • behoefte(n)loos
  • comfortabel
  • consumin (of consu-)
  • duurgeluk
  • duurzaam geluk
  • eenvoud
  • gelukkelen
  • gelukrijk
  • geluksbesparing
  • gelukszuinigheid
  • gelukzalig
  • gelukzaligheidsgevoel
  • genoeg
  • genoeg-gelukhebber
  • genoegte (tijd en geld genoeg voor geneugte maar er toch van afzien omdat je genoeg hebt)
  • genotsmoment
  • gevredig
  • hoeftniet
  • influitisme
  • kan wel, hoeft niet
  • kooprust (2x)
  • kwalitijd
  • leegblij
  • leegfijn
  • leven met verzadigd(e) geld (tijd)
  • luxeprobleem
  • mate-realistisch
  • moma-nino (afkorting van ‘mooi maar niet nodig’)
  • niet boeien
  • nietsnood
  • onnodigheid
  • onzinnig
  • rijkgeluktijd
  • sluimergeluk
  • spulpauze
  • spulpozing (naar analogie met een verpozing)
  • status-quo-genotsmoment
  • terzijdelaven
  • tevreden (3x)
  • tevredenheid (2x)
  • totale tevredenheid
  • vergenoegd
  • verlangeloosheid
  • verspilde moeite
  • verzadigd
  • volmaakt tevreden
  • warsrijk
  • wélnu (“het is wel nu” of “ik heb het wel nu”)
  • zonderblij
  • zonderfijn

naar het overzicht

21 januari 2021: ‘innerer Schweinehund’

“Het is weer tijd om op te staan. Maar ik heb geen zin (hij heeft geen zin) om naar m’n baas te gaan.” Dit zijn de beginregels van de nederbeatklassieker ‘Ik heb geen zin om op te staan’ van de band Het, uit 1965. Herkenbaar, zoals ook het uitstellen van beginnen met huiswerk/studie dat is, of het ‘suboptimaal benutten’ van een sportschoolabonnement (namelijk: veel te weinig gaan).

Voor deze wilszwakte heeft het Duits de uitdrukking innerer Schweinehund. Het is dit beest (letterlijk vertaald: ‘innerlijke varkenshond’) dat ons tegenhoudt om onaangename maar verantwoorde bezigheden te verrichten.

Wat is de Nederlandse evenknie van innerer Schweinehund?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • aangeboren demotivator
  • aartsluiheid
  • anderzelfmens
  • binnenbeer
  • binnenbeest
  • binnenetter
  • binnenste betweter
  • de lapzwans in me
  • de luie hond in mij
  • die luie slampamper in mijn hoofd
  • diepgewortelde luiaard
  • draalgarnaal
  • drektrekker
  • duivels stemmetje
  • een kortjakje aantrekken
  • eigen luie lummel
  • eigen wijs
  • (mijn) eigenste betweter
  • (mijn) foute ik
  • geenzin-leeuwin
  • gemakzuchtigheid
  • (mijn) geniepig(e) ik
  • het duiveltje op mijn linkerschouder
  • innerlijk luipaard
  • innerlijke lapzwans
  • innerlijke luiaard (2x)
  • innerlijke saboteur (3x)
  • innerlijke slampamper
  • innerlijke slappelulhond
  • innerlijke waailap
  • innerlijke zelfsaboteur
  • knelplicht
  • lakse lemming
  • (mijn) lamlendige zelf
  • lamzak
  • lapzwans (2x)
  • latente lapzwans
  • laterluis
  • lethargier
  • (mijn) luie ik (3x)
  • luie zwijntjeshart
  • luieaard
  • luiergeest
  • (’t) mannetje Komt-nog-wel (Toelichting van de inzender: “Een mentale blokkade die bederft door uitstel; het is een een evenknie van ’t mannetje Haastje-rep [van Annie M.G. Schmidt] die bederft door overdreven haast”)
  • meestribbelende tegenzin
  • mijn zwakke vlees
  • notoire luiaard
  • oblomov
  • onderbuikhuiver
  • oorduivel
  • opstaansmoeheid
  • procrastinator
  • slapdas
  • slapende slapjanus
  • slapheld
  • slappe hap
  • slapperdewaski
  • (mijn) slechte ik
  • (mijn) slechtere ik
  • slome stokstaartje
  • smoesdoener
  • smoesheld
  • stiekeme saboteur in mij
  • tegenaanhikhaker
  • uitstelbeest
  • uitstelduiveltje (2x)
  • uitstelduiveltje op je schouder
  • uitstelvirus
  • uitvlucht
  • vertikik
  • weerzin
  • weerzinwolf
  • zitzak
  • zwaktebeest
  • zwaktebok

naar het overzicht

28 januari 2021: ‘faamiti’

Fluiten doe je op een fluit of op je vingers, maar het kan ook zonder: gewoon je mond tuiten en dan lucht vanuit je luchtpijp langs deze zojuist gevormde mondtuit blazen. Omgekeerd kan ook: dat je lucht opneemt en langs je getuite lippen naar binnen zuigt. Dit binnenwaarts gerichte fluiten maakt een beetje een piepend geluid en kan bijvoorbeeld gebruikt worden om een hond of een kind bij je te roepen.

Er is een taal die daar een apart woord voor heeft: het Samoaans. Dat is een Polynesische taal die (de naam zegt het misschien al) gesproken wordt op de Samoa-eilanden in de Stille Oceaan. Het woord dat de Samoanen hebben voor ‘naar binnen fluiten’ is faamiti.

Hoe zou je faamiti in het Nederlands kunnen vertalen?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • aanzuigfluiting
  • ademfluiten
  • ademnoot
  • binnenfluiten
  • binnenfluiter
  • flin
  • flinnen (27x!) (Toelichting van de inzenders: ‘fluiten’ gaat naar buiten, ‘flinnen’ naar binnen.)
  • flinten (6x) (vergelijkbaar met ‘flinnen’)
  • fluigen (samentrekking van ‘fluiten’ en ‘zuigen’)
  • fluitzuigen
  • hufen
  • huigfluiten
  • influiten (4x)
  • inhaalfluiten
  • intoon
  • naar binnen fluiten
  • oewieten
  • terugfluiten
  • tiulfen (‘fluit’ omgedraaid is ‘tiulf’)
  • tjuh-tjuhp doen, tjuhtjuhpen
  • windklanken
  • zuigfluit (4x)
  • zuigfluiten (28x!)
  • zuiten (2x) (‘zuigen’ + ‘fluiten’)
  • zwuiten

naar het overzicht

4 februari 2021: ‘exulansis’

Sommige woorden zijn onvertaalbaar omdat ze uit een totaal andere cultuur komen. Onvertaalbare woorden voor herkenbare gevoelens verdienen een vertaling, want die zou in een behoefte voorzien. Er zijn ook obscure woorden voor obscure gevoelens of uiterst zeldzame verschijnselen, waarvan een vertaling in het Nederlands niet gemist wordt.

Het Engelse exulansis is zo’n woord. Ook voor veel Engelstaligen is dit een onbekend woord; het komt uit The Dictionary of Obscure Sorrows, een compendium van nieuw bedachte woorden, geschreven door de Amerikaanse schrijver John Koenig. Het zijn allemaal namen voor emoties die we zouden kunnen ervaren en waar we nog geen woorden voor hebben.

Exulansis is ‘de neiging om het praten over een bepaalde ervaring op te geven, omdat niemand zich die kan of wil voorstellen, met als gevolg dat die ervaring wegdrijft en de herinnering eraan uiteindelijk zelfs misplaatst lijkt’. Lees de vorige zin nog een keer en vraag u af: zou u hier een (nieuw) Nederlands woord voor kunnen bedenken?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • antimotie
  • berdeban
  • brainblok
  • brainblokkade
  • doodzwijgen
  • emoniet (Toelichting van de inzender: “emotie waarvoor we geen woorden hebben”)
  • er het stilzwijgen toe doen
  • excluus
  • exsteljenietanusenhoudjekanis
  • fictificatie (Toelichting van de inzender: “Als een ander in een gesprek niet in staat is om een echte ervaring voor te kunnen of willen stellen, dan zou je kunnen stellen dat hier sprake is van een ‘fictificatie’ van die ervaring. Als mij dat zou overkomen kan ik me voorstellen dat ik me dan misschien wel ‘uitgewaand’ zou voelen.”)
  • foezel in ’t vergeetboekje
  • holocautisme (Toelichting van de inzender: “Zonder de s. Ondanks ‘We shall not forget’-slogans treedt een groeiende groep wereldburgers naar voren die zich de ontkenning heeft eigengemaakt en zelfs propageert. De groep ontkenners deelt de starheid die zo kenmerkend is voor de meeste autisten. De omschrijving komt goed overeen met de freudiaanse verdringing, hoewel dat misschien meer wijst op een onbewust proces. Als het (half-)bewust gebeurt stel ik voor ‘wegdrukking’ en de ervaring die weggedrukt wordt kun je aanduiden met ‘wegdruksel’.”)
  • kampzwijgen (Toelichting van de inzender: “Een vooral onder Nederlands-Indiërs die in Japanse internering hebben gezeten voorkomend zwijgen over hun ervaringen, dat ook onder andere groepen waarvan hun beladen ervaringen niet deelbaar zijn, voorkomt.”)
  • lamazitanie
  • negeermoe
  • ondoorspreekbaar
  • ontdachtdwalen
  • ontinneren
  • ontinnering
  • pijnlijk taboe
  • schaamherinneringszwijgen
  • teberdebanning
  • ufotaboe (Toelichting van de inzender: “Je hebt een ufo gezien, maar niemand gelooft je, je zwijgt dan maar en gaat je later ook zelf afvragen of die ervaring wel echt was.”)
  • uitdenken
  • uitdoofemotie
  • uitgumervaring
  • verdringing
  • vergeetwissen
  • vergeetzwijging
  • vermistigen
  • verwissen (Toelichting van de inzender: “Het tegenovergestelde is vergewissen: zekerheid over iets proberen te krijgen. Met verwissen doe je dit juist niet – sterker nog: je wist je geheugen door er niet over te praten.”)
  • verzinkzin
  • walmzandse zuivering
  • wegdrukking, wegdruksel (zie: holocautisme)
  • weggumervaring
  • wegzwijgen

naar het overzicht

11 februari 2021: ‘koi no yokan’

Liefde op het eerste gezicht is overal ter wereld mogelijk. Ook in Japan, waar ze het kennen als hitomebore. En hoewel je liefde op het eerste gezicht niet kunt plannen, kun je in Japan bij een eerste ontmoeting kennelijk al wel voelen dat liefde onvermijdelijk is. Een soort voorspelling-op-het-eerste-gezicht van liefde-in-het-verschiet. Voor dat gevoel hebben Japanners namelijk de uitdrukking koi no yokan. Een echte voorspelling is het natuurlijk niet, eerder een hoopvol verlangen.

“Voor de generatie van mijn oma waren relaties behoorlijk serieus”, zei de Japanse balletdanseres Ayaka Kamei een paar jaar geleden in een interview met de BBC. “Relaties betekenden trouwen. Zij [= de mensen van die generatie] mochten niet beslissen met wie ze voor altijd samen wilden zijn, dus ik denk dat dat kleine gevoel van ‘koi no yokan’ heel belangrijk werd.”

Bij de eerste kennismaking verlangen dat de liefde jullie in de toekomst zal overkomen, of zelfs overmeesteren – hoe zouden we dat gevoel in het Nederlands noemen?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • al de ware (Toelichting van de inzender: “Het gevoel bij eerste kennismaking op diegene geprojecteerd van een veenbrandliefde, die, hoe klein-ie dan ook nog is, niet meer te stuiten is en een leven lang gevoeld zal worden: ‘Geprest en met tegenzin was hij op dansles gegaan, maar toen hij de zaal in kwam zag hij ogenblikkelijk al de ware en zou hij zijn hele leven willen dansen.’”)
  • belofteblik
  • bindingsdrang
  • cogniliefde
  • echt(-)voorzegd
  • eerste blik-hart klik?
  • erovisie
  • geboorte van een eeuwige liefde
  • geloftebelofte
  • himerovisie of anterovisie (Toelichting van de inzender: “Naar de Griekse goden Himeros (verlangen) en Anteros (wederkerige liefde).”)
  • hoopvolle liefde
  • hunkeren naar het ongewisse
  • klik (Toelichting van de inzender: “Voor dat gevoel kennen we het begrip ‘klik’. Je hebt een klik met iemand als je bij de eerste kennismaking het verlangen voelt om iemand beter te leren kennen.”)
  • koel verstand minnebrand.
  • liefde na (een) tijd
  • liefde na verloop van tijd
  • liefde op komst
  • liefdeshonger
  • liefdeshoop (2x ingezonden)
  • liefdeshoopblik
  • liefdesvoorgevoel (Toelichting van de inzender: “Een voor de hand liggende en uitermate letterlijke vertaling van 恋 [koi]: liefde; の [no]: tussen-s voor bezittelijke vorm; 予 [yo]: van tevoren; 感 [kan]: gevoel.”)
  • op hoop van zegen
  • roosknop-in-de-sneeuw-gevoel, roosknop-in-de-sneeuw-gehalte
  • rupspopbuikvlindergevoel
  • til-me-op-op-til
  • vlinderhoop
  • vlinders in het hoofd
  • vlinderverlangen
  • vonkje vat vlam
  • voorgevoelens
  • wensliefde
  • wenswinliefde

naar het overzicht

18 februari 2021: ‘hyppytyynytyydytys’

Neem een goed verend kussen en ga er eens lekker op zitten of springen. Als dat goed voelt, voel je je helemaal hyppytyynytyydytys. Een woord met negen i-grecs – dat moet wel Fins zijn. En dat is het ook.

Hoe zou je het aangename gevoel dat een verend kussen kan oproepen, in het Nederlands kunnen noemen? (Dat hoeft niet per se met negen i-grecs, maar het zou wel mooi zijn als het woordbeeld ook meegenomen wordt in de vertaling.)

Ingezonden suggesties van lezers:

  • aaaaaaahzazazazawammpha!
  • boinkboinkboinkgeluk
  • giechelkriebelwiebeling
  • happyiyajippyjippyjeejodelyee
  • happytoppytiptop
  • hieperdepiep
  • hipperdepiphip!
  • hoepettiehoepettiehoep
  • hoppiejoppiepoppietop
  • hoppiejoppietoppie
  • hotsitotsiknotsiig
  • huppel-de-puppel-de-huppel
  • huppelukkeluks
  • hyperdepyperveringsextase
  • hyperheerlijksensitief
  • i-grecsgevoel
  • jippiewippiekippieskippy
  • kussengeluk
  • kussenvervullensmullend gevoel
  • kussunlussunlig
  • luchtdrukkussengeluk
  • mollmolligmosgenotgevoel
  • opveren
  • opvering
  • sponssprongenvolgezond
  • springelingeting
  • springveerglimmig
  • springveerglimming
  • superkalifragilistikexpialidoosjes
  • tussenklussenkussen
  • vederverend
  • veerkrachtlol
  • veervervoering
  • vurrukkulluk
  • vurrukussullluk
  • wiebelwobbelkietelhobbel gevoel
  • zitinspringinmiters

naar het overzicht

25 februari 2021: ‘karelu’

In de Zuid-Indiase taal Tulu is karelu het woord voor de door strakke kleding veroorzaakte afdruk op je huid.

Je hebt steeds meer kleding van het type ‘one size fits all’. Toch werkt dat niet altijd: sokken van deze eenheidsmaat passen bijvoorbeeld niet altijd bij heel grote voeten. Want ook al zijn zulke sokken van sterk elastisch materiaal gemaakt, als iemand met schoenmaat 49 ze na urenlang dragen met een zucht van verlichting uittrekt, staan de karelu’s op zijn enkels of onderbenen.

Hoe zou je karelu in het Nederlands kunnen vertalen?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • deinvel
  • draagdruk
  • drukplek
  • elastriem (2x ingezonden)
  • enkelprint
  • fantoomkleding
  • fantoomsokken
  • geheugenhuid
  • huidbraille
  • huidgeheugen
  • huidkreukels
  • huidpatroon
  • huidplooi
  • kledingdeuk
  • kledingecho
  • kledingmark
  • kledinkeping
  • kledru (afgeleid van kledingdruk)
  • kleedstriem
  • klemsnit
  • kleremoet
  • klerenprint
  • klerestempel
  • knelafdruk
  • knelding
  • knelstempel
  • knelvel
  • modestriem
  • moet (6x ingezonden) (Een van de inzenders: “Hebben we hier niet al een woord voor: ‘moet’? Een van de omschrijvingen in de Van Dale: “in het lichaam achtergebleven spoor van druk of knelling”. Niet vaak meer gebruikt, maar toch.”)
  • moet, moetrand
  • mooimoeten
  • ribbeling
  • ribbeltjes
  • stofafdruk
  • striem, striemen (2x ingezonden)
  • textielgroef
  • textielsnede
  • wurgkleding

naar het overzicht

4 maart 2021: ‘Erklärungsnot’

- Je wordt betrapt met je hand in de koektrommel.
- Er duikt een getuige op die jouw alibi (of smoesje) onderuithaalt.
- De Vlaamse minister Joke Schauvliege (Omgeving, Natuur en Landbouw) beweerde in 2019 dat Staatsveiligheid had bevestigd dat de klimaatbetogingen van destijds een complot waren, maar ze bleek helemaal geen contact te hebben gehad met die veiligheidsdienst.

Drie duidelijke gevallen van Erklärungsnot – noodsituaties die schreeuwen om een snelle verklaring, om nog te redden wat er te redden valt. Dit Duitse woord betekent letterlijk ‘verklaringsnood(zaak), uitlegnood(zaak)’, maar het duidt vooral de noodsituatie aan waarin je terecht bent gekomen. Zo’n situatie schreeuwt natuurlijk ook om een vertaling in het Nederlands.

Ingezonden suggesties van lezers:

  • alibijstering
  • biechtkramp
  • de vermoorde onschuld uithangen
  • hand-in-het-haar-gevoel
  • klaarheidsnijd
  • liegen dat het gedrukt staat
  • liegen tot je erbij neervalt
  • listschrik (Toelichting van de inzender: “Omdat het niet helemaal eerlijk is (= nood), is het een list. Omdat het ineens en uit een soort van paniek komt, ben je geschrokken.”)
  • meldingsdrang
  • mond-vol-tanden-moment
  • noodsmoes
  • nooduitvlucht
  • om uitwegen verlegen
  • penarielist
  • radeloosheid (Toelichting van de inzender: “Drukt uit dat iemand zonder raad zit en geeft ook de urgentie aan.”)
  • schuldbewuste uitleg
  • smoesbehoefte
  • smoesdwang
  • smoesgebrek
  • smoesjestekort
  • smoesnood
  • smoespijn, smoesgebrek
  • spoedsmoes
  • uitleghaast
  • uitlegleegte
  • uitlegnood
  • uitvlucht (Toelichting van de inzender: “Dit bestaande Nederlandse woord houdt toch in dat men zich snel met een praatje uit een noodsituatie wil redden.”)
  • uitvluchtarmoe
  • uitvluchtverlegenheid

naar het overzicht

11 maart 2021: ‘tampo’

Vandaag een gevoelige vertaalkwestie. Stel: iemand met wie jij vriendschappelijke banden hebt, kwetst jouw gevoelens. Dat doet pijn, het veroorzaakt een deuk in de vriendschapsband. Je kunt zelfs zo gekwetst zijn dat je als repercussie de genegenheid van jouw kant laat bevriezen.

Voor dit terugtrekken van affectie vanwege gekwetste gevoelens heeft het Filipijns het woord tampo.

Wat zou een sensibele vertaling van tampo in het Nederlands zijn?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • achteruitgevoel
  • afserveren
  • bandrem (Toelichting van de inzender: “Het klinkt als een onderdeel van een fiets, maar als je het puur inhoudelijk bekijkt als ‘dit zet een rem op onze vriendschapsband’, houdt het wel steek.”)
  • bekoelen
  • bevriesgevoel
  • brouilleren
  • degenegeratie (samentrekking van degenereren en genegenheid)
  • geknakt
  • gevoelensbreuk
  • hartslot
  • hartzuur
  • inschulpen
  • introfectie (samentrekking van introvert en affectie)
  • krenkbreuk
  • krenkstilte
  • kwetsafstand
  • mooizo
  • ontmaning
  • ontvriendelijken
  • ontvrienden (3x ingezonden)
  • ontvriendsmart
  • radiostilte
  • remise (Toelichting van de inzender: “in de zin van een ‘herzetting’ van gevoelens naar de ander toe”.)
  • remotie
  • schaduw worden
  • stampijn
  • tempereren
  • terugpijn
  • terugtrekpijn
  • verflauwen
  • verkillen
  • verkoelen
  • vervreemden
  • vriendschapsvorst
  • vriendschapvriezen (Toelichting van de inzender: “de genegenheid voor een vriendschap bevriezen”)
  • vriendschrap

naar het overzicht

18 maart 2021: ‘vybafnout’

Oudere broers kunnen vervelend zijn. In Tsjechië hebben ze zelfs een woord voor het gedrag van vervelende oudere broers: vybafnout. Het betekent zoiets als: ‘tevoorschijn springen en boe roepen’. Heel vervelend misschien, maar wel leuk om er een Nederlandse vertaling voor te verzinnen.

Ingezonden suggesties van lezers:

  • belhamel
  • boeboelie
  • boebroer, boe-broer (5x ingezonden)
  • broeboe
  • broedergebroed
  • broeroproer
  • broerriteren
  • brulbroer
  • bruutbroer
  • duvel(tje)
  • kiekeBOE
  • kiekeboeën
  • kiekeboef, met bijbehorend werkwoord: kiekeboeven (2x ingezonden)
  • kiekebroer (3x ingezonden)
  • klier
  • nestpester
  • ouweflauweplezante
  • pestbroerderij
  • pestbroers
  • plaagbroerderij
  • plaagbroers
  • plaaggeest
  • (rond)gluipen
  • rotboebroeren
  • schelm
  • schrikreactie
  • schrikverwanten
  • treiterbroeder

naar het overzicht

25 maart 2021: ‘sgrìob’

Overmorgen is het International Whisk(e)y Day. De e staat tussen haakjes omdat Schotten, Canadezen en Japanners whisky brouwen, maar de Ierse en Amerikaanse tegenhanger meestal als whiskey wordt gespeld – en zo’n internationale dag wil iedereen bedienen. Overigens moet International Whisk(e)y Day (altijd op 27 maart) niet verward worden met World Whisky Day (derde zaterdag in mei) of National Bourbon Day (ergens in juni).

Laten we een kleine proef doen. Neem een goed glas whisk(e)y, breng het langzaam naar je mond, bereid je voor om eraan te nippen en let nu goed op je bovenlip. Voel je het daar kriebelen, jeuken of samentrekken? Dat is wat in het Gaelic sgrìob wordt genoemd. Hoe zouden we dit Keltische woord voor zo’n sterkedranktinteling in het Nederlands vertalen?

Ingezonden suggesties van lezers:

  • alcokriebel
  • brouwsel ontvouwsel
  • graankriebels
  • jajemjeuk
  • krieuw
  • krilling
  • krwiebel
  • likkelend
  • lipkwispel
  • lipschicht
  • niplip (3x ingezonden)
  • niptinteling
  • priklip
  • prisk(e)y
  • schichtlip
  • schnips of schlips (Toelichting van de inzender: “Vooral te voelen bij het drinken van schnaps!”)
  • sip-prik
  • snaplip
  • snortintel
  • sprankel
  • wensslokbiblip
  • whiskeypriklip

naar het overzicht

1 april 2021: ‘arpion’

Behalve een dag voor flauwe grappen is 1 april óók Wandel-naar-je-Werk-dag (hoewel die dag hier en daar ook op 8 april plaatsvindt). Daarom vandaag aandacht voor de voeten.

Eigenlijk is het vreemd dat we wel het woord duim hebben voor onze dikste en belangrijkste vinger, maar geen woord voor onze grote (grootste) teen. Dat is niet overal zo: in het Bourbonnais (een dialect uit Midden-Frankrijk) hebben ze dat wel: arpion.

Een voetnoot: toen het nog een provincie was – we hebben het dan over de tijd voor de Franse Revolutie – was de Bourbonnais de naam van het huidige departement Allier en een stukje van het departement Cher. Hier komt het huis Bourbon vandaan, waar heren, hertogen en koningen van afstammen. Deze streek maakt deel uit van het overlappingsgebied van de Franse hoofddialecten langue d’oïl en langue d’oc, en het hier gesproken dialect heet – net als de streek – Bourbonnais.

Wat is een mooie vertaling van het Bourbonnaise arpion?

(De inzendingen volgen nog.)

naar het overzicht

8 april 2021: ‘shinrin yoku’

Japanse boeddhisten vieren vandaag het bloemenfeest Hana Matsuri, maar wij duiken het bos in, waar we ons onderdompelen in het groen – even een meditatief moment onder het gebladerte. Dat klinkt weldadig, ook al ontbreekt het aan wetenschappelijk bewijs voor positieve effecten op de gezondheid.

Maar baat het ‘bosbaden’ niet, het schaadt zeker ook niet. In Japan, het land van de rijzende zon en van het zenboeddhisme, is er een naam voor deze vorm van therapie, die in de jaren tachtig ontstaan is en een paar jaar geleden ook is overgewaaid naar Vlaanderen en Nederland: shinrin yoku.

In het Japans schrijf je het zo: 森林浴. Shinrin bestaat uit de symbolen 森 en林, die op hun beurt weer bestaan uit drie- respectievelijk tweemaal 木 (‘boom’), en 浴 (yoku) betekent ‘bad’. Shinrin yoku is dus zoiets als ‘veel-bomen-bos-bad’, maar het wordt meestal iets minder poëtisch vertaald, bijvoorbeeld als ‘zwemmen in het bos’ of ‘bosbaden’.

Wat zou een mooiere vertaling van shinrin yoku zijn?

(De inzendingen volgen nog.)

naar het overzicht

15 april 2021: ‘sombies/smombies’

Niemand komt graag met zombies in aanraking. Zijn sombies en smombies ook gevaarlijk? Dat kan wel, maar dan op een andere manier. Het zijn mensen die volledig opgaan in dat wat er te zien is op hun mobiele telefoon en die de wereld om zich heen totaal vergeten, waardoor ze in het verkeer weleens voor gevaarlijke situaties kunnen zorgen.

Sombie en smombie – de woorden komen allebei voor – zijn verkortingen van smartphone zombie, een combinatie van twee Engelse leenwoorden. Is er een Nederlandse vertaling voor te bedenken?

(De inzendingen volgen nog.)

naar het overzicht

22 april 2021: ‘nakhur’

Ook onder kamelen heb je paradepaardjes, prinses-op-de-erwt-types en papkindjes met een gebruiksaanwijzing. Zo zijn er kamelen die pas melk willen geven als je ze zachtjes onder hun neusvleugels kriebelt. Voor zo’n kameel heeft het Tamil, dat in Sri Lanka en het zuiden van India gesproken wordt, het woord nakhur.

Wat zou een handig equivalent van nakhur in het Nederlands zijn?

(De inzendingen volgen nog.)

naar het overzicht

29 april 2021: ‘estadounidense’

Bij een Amerikaan denken we vooral aan iemand uit de Verenigde Staten. Maar als je uit Canada, Mexico of Argentinië komt, ben je in feite net zo goed een Amerikaan.

In veel Amerikaanse landen spreekt men Spaans, en het Spaans heeft een prima woord om inwoners van de VS aan te duiden: estadounidense. Ziet dat er ingewikkeld uit? Niet als je beseft dat het een afleiding is van de Spaanse naam voor de Verenigde Staten: (los) Estados Unidos.

Wat zou een mooi Nederlands woord voor estadounidense zijn?

(De inzendingen volgen nog.)

naar het overzicht

6 mei 2021: ‘Deppenfahrerbeäugung’

 

naar het overzicht

13 mei 2021: ‘jafjafa’

 

naar het overzicht

20 mei 2021: ‘greng-jai’

 

naar het overzicht

27 mei 2021: ‘gaslighting’

 

naar het overzicht

3 juni 2021: ‘stoesjevatsja’

 

naar het overzicht

10 juni 2021: ‘Handschuhschneeballwerfer’

 

naar het overzicht

17 juni 2021: ‘lieko’

 

naar het overzicht

24 juni 2021: ‘imasuugtua’

 

naar het overzicht

1 juli 2021: ‘Te yu fadon na watra, yu nanga fisi e tron mati’

 

naar het overzicht

8 juli 2021: ‘bimyo/bimyou’

 

naar het overzicht

15 juli 2021: ‘entrecejo’

 

naar het overzicht

22 juli 2021: ‘latah’

 

naar het overzicht

29 juli 2021: ‘uff da’

 

naar het overzicht

5 augustus 2021: ‘nekojita’

 

naar het overzicht

12 augustus 2021: ‘Turnbeutelvergesser’

 

naar het overzicht

19 augustus 2021: ‘pelinti’

 

naar het overzicht

26 augustus 2021: ‘pardo’

 

naar het overzicht

2 september 2021: ‘nahleca’

 

naar het overzicht

9 september 2021: ‘gluggaveður’

 

naar het overzicht

16 september 2021: ‘makittaqanngitsoq’

 

naar het overzicht

23 september 2021: ‘Jedna báseň’

 

naar het overzicht

30 september 2021: ‘yoko meshi’

 

naar het overzicht

7 oktober 2021: ‘zapoj’

 

naar het overzicht

14 oktober 2021: ‘Schattenparker, Warmduscher, Sitzpinkler’

 

naar het overzicht

21 oktober 2021: ‘oodal’

 

naar het overzicht

28 oktober 2021: ‘sjemomedzjamo’

 

naar het overzicht

4 november 2021: ‘dapjeongneo’

 

naar het overzicht

11 november 2021: ‘biritululo’

 

naar het overzicht

18 november 2021: ‘lagg’

 

naar het overzicht

25 november 2021: ‘yuputka’

 

naar het overzicht

2 december 2021: ‘irusu’

 

naar het overzicht

9 december 2021: ‘s’encoubler’

 

naar het overzicht

16 december 2021: ‘kwadi’

 

naar het overzicht

23 december 2021: ‘concuñado’

 

naar het overzicht

30 december 2021: ‘ayurnamat’

 

naar het overzicht