Op zaterdag 7 november 2020 werd het Groot Dictee der Nederlandse Taal uitgezonden op NPO Radio 1, tijdens de uitzenduren van De Taalstaat.

De tekst is geschreven door Wim Daniëls en werd voorgelezen door Gerdi Verbeet. Hieronder vindt u de volledige tekst van het dictee; daaronder volgen de criteria voor de juiste spelling en de foutentelling.

We zijn benieuwd wat u ervan vond en hoe het is gegaan – laat het in een reactie gerust weten!

Op de website van De Taalstaat kunt u het dictee terugluisteren.

Wat ons bezighoudt

  1. We waren vertrouwd met de veelvoorkomende influenza, de seizoensgriep, die soms ook als een razende tekeergaat, en we hebben gehuiverd bij de verhalen over de Spaanse griep uit 1918 en andere ontwrichtende pandemieën.
  2. Maar dat we nog eens beziggehouden en gemangeld zouden worden door een wijdverbreid nieuw virus, dat met zijn klauwen de longen heel boud een watjekouw kan geven, nou, dat viel ons rauw op het dak.
  3. Corona was onder meer al bekend als een Mexicaans biermerk en als een chique, exotische vrouwennaam, maar sinds carnaval is in bed liggen met corona nochtans een heel ander verhaal als je de ziekte bedoelt.
  4. De wrede en vaak genadeloze virusziekte, waarvoor hopelijk rap een vaccin komt, heeft veel leed berokkend en kastijdt de wereld nog altijd openlijk.
  5. Ik vind het daarom ook onbetamelijk om te zeggen dat COVID-19/covid-19(*) ons vocabulaire verrijkt heeft met honderden nieuwvormingen; ik houd/hou(*) het liever neutraal: er zijn veel nieuwe woorden aangeslibd.
  6. Ik noem er enkele: lockdownparty’s, quarantainekilo’s, bierviltjesvirologie, vouchervakantie, hand-op-handcontact, ontwijkstress, raamvisites, anderhalvemetersamenleving en balkonnade.
  7. Dat laatste woord is misschien toch wel een verrijking, evenals Irma-effect/irma-effect(*), de verrassend sterk toegenomen interesse in de gebarentaal dankzij gebarentolk Irma Sluis, die bij de persconferenties hamsteren uitbeeldde als was ze een Oscarwaardige Hollywoodster in een horrorscène.
  8. Tot nu toe heeft elke pandemie godzijdank op een zeker moment gecapituleerd, het loodje gelegd, de pijp aan Maarten gegeven oftewel houdoe gezegd, en het is daarom dat ik ten slotte zeg: heb geduld, beidt/beid(*) uw tijd.

(*) bij deze woorden zijn twee spellingen mogelijk

Een uitgebreide toelichting is als pdf-bestand te downloaden

Criteria:

  • Bij de beoordeling gelden de woordenlijst en de leidraad met spellingregels van de laatste editie van Het Groene Boekje als spellingnorm, inclusief de online-editie: www.woordenlijst.org. Komt een dicteewoord daarin niet voor, dan geldt de spelling zoals die is vastgelegd in de Grote Van Dale van 2015.
  • Een koppelteken mag alleen worden geschreven als het desbetreffende woord met koppelteken in bovengenoemde naslagwerken staat, dan wel als een koppelteken op grond van de spellingregels verplicht is. Zogeheten facultatieve streepjes (bijvoorbeeld computer-virus in plaats van computervirus) worden fout gerekend.
  • Aan het einde van een regel mogen geen woorden worden afgebroken.
  • Cijfers en getallen: alleen het jaartal 1918 en de code 19 in COVID-19/covid-19 dienen in cijfers te worden geschreven; eventuele overige getallen die in de tekst van het dictee voorkomen, moeten voluit worden geschreven, in woorden.
  • Er mogen behalve COVID/covid geen afkortingen worden gebruikt. Dus stel dat er ergens dat wil zeggen in de tekst staat, dan moet u dat voluit schrijven en niet als d.w.z.
  • Leestekens worden wel voorgelezen en dienen ook opgeschreven te worden, maar tellen niet mee in de beoordeling. (Koppeltekens en apostrofs wél, want die horen bij de spelling van een woord.)
  • De correctoren van het Groot Dictee hebben maximaal twee fouten per woord gerekend – ook bij lange woorden als anderhalvemetersamenleving en hand-op-handcontact. Bij combinaties van twee of drie duidelijk bij elkaar horende woorden geldt dit maximum van twee fouten voor die hele woordgroep, bijvoorbeeld bij tot nu toe en houdoe gezegd.

Taaladviesdienst Genootschap Onze Taal