Op woensdag 14 december werd het Groot Dictee der Nederlandse Taal gehouden (zie ook het taalnieuws).
De Taaladviesdienst verklaart hieronder per zin de spelling van de lastige woorden (die zijn vetgedrukt).
Titel
Zelfverminking
- zelfverminking: één woord
Zin 1
In dit dictee zal ik een gedeelte van Sigmund Freuds gedachtegoed expliqueren aan BN'ers, BV's en andere mensen die nooit ofte nimmer iets van hem hebben gelezen of die net als Nabokov en Van het Reve een diep gegronde hekel aan hem hebben.
- dictee: met een c
- Freuds: de s moet eraan vast (Witte Boekje: Freud's mag ook)
- gedachtegoed: zonder tussen-n (Witte Boekje: gedachtengoed mag ook) (meer uitleg op onze website)
- expliqueren: met qu (expliceren bestaat ook, maar het werd hier niet uitgesproken met een s-klank)
- BN'ers (betekenis: bekende Nederlanders): met twee hoofdletters en een apostrof
- BV's (betekenis: bekende Vlamingen): met twee hoofdletters en een apostrof
- nooit ofte nimmer: drie woorden, ofte is één woord (zie hier de toelichting)
- Nabokov: met een v aan het eind
- Van het Reve: hoofdletter v (zie hier de toelichting)
- diep gegronde: twee woorden (hoewel diepgeroerd, diepgeworteld e.d. wel in de naslagwerken staan, is diepgegrond kennelijk geen voldoende vaste combinatie)
Zin 2
Psychoanalyticus Sigmund Freud, theoreticus van het oedipuscomplex, definieert in zijn essay 'Het onbehagen in de cultuur' uit 1930 cultuur als datgene waarmee wij onszelf en de wereld hebben geprobeerd te temmen; ook het verbod op incest is geenszins anders dan een verkeersregel voor de menselijke omgang.
- psychoanalyticus: één woord (zonder streepje, want geen klinkerbotsing en geen bijzondere betekenis), met een y voor de t en een i na de t
- theoreticus: met th en een c
- oedipuscomplex: oe aan het begin, één woord, met kleine letter (verwijst niet meer letterlijk naar de persoon Oedipus)
- definieert: geen trema's, stam plus t, psychoanalyticus Sigmund Freud is het onderwerp (zie hier de toelichting)
- essay: eindigt op ay
- cultuur: met een c
- waarmee: één woord
- onszelf: één woord (zie hier de toelichting)
- incest: eerst een c, dan een s
- geenszins: met sz
- verkeersregel: één woord, het is een samenstelling
Zin 3
Het 'verbod op de incestueuze objectkeuze', zoals Freud het accuraat formuleert, is ooit geïnitieerd om impulsief bloedvergieten te voorkomen; het gaat om seks, want zoons willen eigenlijk coïteren met hun moeder.
- incestueuze: met een z
- objectkeuze: één woord, met een c
- accuraat: dubbel c, één r
- formuleert: stam plus t (zie hier de toelichting)
- geïnitieerd: trema op de eerste i, geen trema in de slotlettergreep
- impulsief: met een s na de l
- bloedvergieten: één woord
- seks: met ks (zie hier de toelichting)
- coïteren: met een c, trema op de i
Zin 4
Om dat doel te bereiken moet de zoon zijn vader, zijn concurrent, elimineren, want de geprivilegieerde vader wil zijn eega niet met zijn zoons delen – choquant en egoïstisch; het incestverbod is feitelijk een poging machtsverhoudingen te reguleren.
- concurrent: met een c, dubbel r
- elimineren: één l
- geprivilegieerde: een i na de v, een e na de l, ook een i na de g
- eega: dubbel e (zie hier de toelichting)
- choquant: met ch en een q, het is afgeleid van choqueren
- egoïstisch: trema op de i
- incestverbod: één woord, het is een samenstelling
- feitelijk: met ei na de f, geen tussen-n
- machtsverhoudingen: één woord, het is een samenstelling
Zin 5
In jip-en-janneketaal: wetten waardoor conflicten kunnen worden voorkomen, het taboe op incest blijkt niet zozeer een ethische kwestie, als wel een machtsaangelegenheid en hoe daarmee om te gaan.
- jip-en-janneketaal: kleine letters, twee streepjes, verder aaneen
- conflicten: twee c's
- taboe: met oe
- zozeer: één woord
- ethische: met th
- kwestie: met kw
- als wel: twee woorden
- machtsaangelegenheid: één woord, het is een samenstelling
- daarmee: één woord
Zin 6
Nu willen jullie uiteraard wel( )eens weten wat dit allemaal met cultuur te maken heeft, welnu, cultuur wordt door Freud getypeerd als een soort vader die eist dat wij onze libidineuze neigingen onbevredigd laten in ruil voor symbolische of reële liefde.
- uiteraard: één woord
- wel( )eens: volgens de jury twee woorden, maar dat is niet terecht: het staat niet in het Groene Boekje (noch als één, noch als twee woorden), maar wél in de grote Van Dale (zie ook ons advies hierover, én dat van de Nederlandse Taalunie)
- welnu: één woord
- wordt: stam plus t, cultuur is het onderwerp (zie hier de toelichting)
- getypeerd: met een y
- eist: met ei (zie hier de toelichting)
- libidineuze: drie enkele i's, een z aan het einde
- neigingen: met ei (zie hier de toelichting)
- onbevredigd: met een d
- symbolische: met y
- reële: twee e's na de r, op de tweede e een trema
Zin 7
Freud noemt dit 'zelfverminking', en ook als wij ten huidigen dage de natiestaat in ogenschouw nemen, is er de oude ruil; de burger raakt gedomesticeerd, oftewel hij ziet af van de meeste driftbevrediging, een proces dat wordt geleid door politieke, religieuze en andere autoriteiten.
- ten huidigen dage: oude naamvals-n na huidige, niet na dage (zie hier de toelichting)
- natiestaat: met tie, één woord (het gaat niet om nazistaat)
- ogenschouw: met tussen-n, met ou
- gedomesticeerd: met eerst een s en dan een c
- oftewel: één woord (zie hier de toelichting)
- driftbevrediging: één woord, het is een samenstelling
- wordt: stam plus t, dat is het onderwerp (zie hier de toelichting)
- geleid: met ei (zie hier de toelichting) en met een d
- religieuze: met een z
- autoriteiten: met au en ei (zie hier de toelichting), geen th
Zin 8
Wanneer de oproerpolitie op burgers inslaat, zien wij, eerder dan het geweldsmonopolie van de staat in praktijk, enkele matig betaalde fascistoïde ambtenaren, die de gelegenheid krijgen hun driften te bevredigen.
- inslaat: één woord, het is inslaan op en erop inslaan
- geweldsmonopolie: één woord (het is een samenstelling), met ie aan het eind
- praktijk: met een k
- matig betaalde: twee woorden, geen vaste combinatie zoals duurbetaald, goedbetaald en laagbetaald
- fascistoïde: met sc en een trema op de i (zie hier de toelichting)
- ambtenaren: met een b na de m
Hoeveel fout had u? Zitten er dubieuze gevallen tussen? En vond u het een mooi dictee? U kunt hieronder reageren.
Wilt u zelf een keer een dictee houden met collega's, vrienden of een vereniging? De Taaladviesdienst van Onze Taal heeft verschillende dicteepakketten in de aanbieding.
Reacties Er zijn 20 reacties
Walter
Zijn BN’ers bekende Nederlanderers? Of moeten we het voortaan ook hebben over BV’ings?
jan
Dat vond ik nu eens - misschien wel voor het eerst - een goed dictee. Deze keer geen onzinnen die geen andere bedoeling hebben dan de meest onmogelijke woorden te debiteren en de kandidaten het gevoel te bezorgen dat ze van spelling geen kaas hebben gegeten.
Blijkbaar is zo’n “ondermaats” dictee toch in staat het kaf van het koren te scheiden.
Meer moet dat dus niet zijn!
Zij die zeuren over enkele betwistbare spellingen, vergeten vermoedelijk dat het (spellen) maar een spel is, dat hun bezwaren niet diep gegrond zijn en de juryleden maar matig betaald.
Benny Snepvangers
het is natuurlijk maar de vraag in hoeverre je je nodige onzin wilt laten voorschrijven. als je voor cadeau kiest, is cadeaux het enig mogelijke meervoud, net zoals kado’s bij kado.
baby? meervoud babies, niet baby’s.
enne, waar ik voor zou willen pleiten: apostrof + s bij genitief. veel duidelijker: Marianne’s boek.
Vincent
Speller, ik herken mezelf niet zo in de nieuwe spelling. 900 spellingsverschillen in 10 jaar tijd. Natuurlijk kan ik de nieuwe regels leren, maar waarom is alles zo anders geworden ? Ik las dat het NRC het Witte Boekje hanteert. In het WB mag kado wel. Waarom daar wel een Franse vorm en sex als Engelse vorm niet ? Voor 1996 mocht sex en seks allebei zo geschreven worden.
Desalnietemin, zal ik het GB eens aanschaffen om toch de officiele spelling te leren.
Speller
Vincent, ik denk dat je het GB nog eens goed moet bestuderen. ‘cadeau’ is de enige goede spelling. De naamvals-s van Freuds moet vast aan het woord, net als bij Henks cadeau. Alleen bij lange klinkers, zet je een apostrof, zoals bij Anna’s boek. De encyclopedie geeft geen juiste spelling, want oedipuscomplex is een soortnaam, dus kleine letter. Er is geen reden een streepje te zetten, net als bij voetbalanalyticus en psychoanalyticus. De regel is dat je pas een leesteken zet als het echt nodig is (geldt ook voor Freuds). Als je de laatste letter van het eerste deel en de eerste letter van het tweede deel als één klank kunt lezen, moet je een koppelteken zetten. Je redeneringen gaan niet op.
Pen
Diep gegronde: twee woorden (diepgegrond is kennelijk geen voldoende vaste combinatie), schrijft u. Regel 1: spel volgens het Groene Boekje. Staat het daarin? Nee. Regel 2: als het niet in het Groene Boekje staat, spel dan volgens Van Dale. Staat het daarin? Dat is de vraag. Zie onder ‘diep’, betekenis 13: ‘in hoge mate’, en dan “ook als eerste lid in samenstellingen als de volgende, om aan te geven dat de door het tweede lid genoemde hoedanigheid zeer intens aanwezig is”. Diepgegrond staat weliswaar niet bij de daarna volgende voorbeelden, maar de enig mogelijke interpretatie van “samenstellingen ALS de volgende” is dat die opsomming niet limitatief is. Diepgegrond staat dus niet expliciet in Van Dale, maar wel impliciet. Het had dus niet fout gerekend mogen worden.
Marcha
Het makkelijkste dictee sinds de start jaren geleden! Ik zat maar te wachten tot het echt moeilijk werd. Elk jaar zit ik hooguit te stoeien met wat los en aan elkaar moet (heb ik ook 2x keer fout) en - dom, dom- ik vroeg me inderdaad af wat de “nazistaat” ermee te maken had (helemaal niets dus). Kortom, 3 fouten maar. Arnon Grunberg is wat mij betreft heftig van zijn voetstuk gevallen, voor zover hij daar al ooit op zat.
Vincent
Het lijkt mij dat Freud’s de enige juiste vorm is. Het kan wel zijn: het is Henks of Henk’s kado. Zo ook met de naam Freud.
Verder las ik op encyclopedie online dat Oedipus-complex ook zo geschreven kan worden. Het is immers anders dat de uitleg wel een verwijzing naar de figuur Oedipus. Derhalve wel een zelfstandig naamwoord geworden. Het is maar hoe je het bekijkt.
Dan het woord psychoanalyticus. Had ik met een streepje. Want psycho zegt iets over het onderwerp van de analyse. Zo heb je ook voetbal-analyticus. iemand kan nooit helemaal iets zijn, en dat alleen, wat het woord in zelfstandige vorm suggereert. Daarom ben je een analyticus van de psyche, een psycho-analysticus. Deze duiding staat m.i. hoger of krijgt voorrang boven de taal-technische kant als een klinkerbotsing.
Nou ja, ik had gewoon te veel fout.
Onze Taal
@Jasper: de vorm ‘wil’ is juist in de derde persoon; ‘wilt’ is niet goed. Dit uitzonderlijke geval wordt toegelicht op http://www.onzetaal.nl/taaladvies/advies/de-klant-wil-wilt-kwaliteit.
Speller
Het slechtste dictee sinds 1990. Geen bijzondere woorden en het onderwerp was hopeloos verouderd; de psychoanalyseflauwekul uit de 19e eeuw was weer uit de mottenballen gehaald door de ten onrechte verheerlijkte schrijver. ‘Weleens’ was fout, terwijl in 2000 ‘wel eens’ fout gerekend werd. De regel: eerst GB (inclusief leidraad) dan VD werd niet nageleefd. De jury houdt zich niet aan zijn eigen regels. ‘Weleens’ is volgens de regels de juiste spelling. Er werd gezegd dat het met spatie moest, omdat het woord niet in het GB stond…...