Page 4 - OnzeTaal_jan2020_HR

Opinieturbo

De retoriek van het publieke debat

De maatschappij verandert en de taal of deze verschuiving ook in het Nederlands zal plaats-
verandert mee. De taalmode van nu vinden. Klimaatnoodsituatie, het rolt iets minder soepel
van de tong. Klimaatnood?
is vooral goed te zien in het publieke
debat, waar bijvoorbeeld ‘opiniemakers’ BARBECUESCHAAMTE
Van ‘verandering’ naar ‘nood’ – dit gaat over urgentie.
elkaar uitmaken voor ‘linksgekkie’ of (De organisatie die onze regering het vuur aan de sche-
nen legt voor een beter klimaatbeleid heet niet voor
‘trumpaloompa’. niets ‘Urgenda’.) Toen het milieu- en klimaatprobleem
zich aan het begin van de jaren zeventig begon af te
tekenen, was er een sterk geloof in de ‘maakbaarheid
JAN KUITENBROUWER van de samenleving’. De verzorgingsstaat, de geleide
Illustraties: Rhonald Blommestijn economie, emancipatie, de ‘derde wereld’: grote, ambi-
tieuze projecten die begonnen met ‘bewustzijn’. De Club
van Rome agendeerde de vervuiling en uitputting van
Moeder Aarde (later ‘de planeet’). Eerste stap: bewust-
xford Dictionaries, de grootste woordenboe- zijn. Toen kwam het neoliberalisme: niet de politiek en
ONZE TAAL 2020 — 1 O woord van 2019. Het Engelse dagblad The minder vlees eten. Terwijl het accijnsvrije vliegverkeer
de overheid zijn de oplossing, maar het individu, de con-
kenuitgever van het Verenigd Koninkrijk,
sument: die moet minder vliegen, minder autorijden en
heeft climate emergency uitgeroepen tot het
Guardian juicht die keuze toe en gaat het woord voortaan
maar doorgroeit, begint minister Wiebes maar weer eens
over de open haard en de barbecue. Het is ónze schuld.
gebruiken, in plaats van climate change. Als The Guardian
Laten wij elkaar moreel onder druk zetten. ‘Bewustzijn’
navolging vindt, is er een goede kans dat Engelsspre-
kenden over een paar jaar als vanzelfsprekend ‘climate
schaamte, vliegschaamte, vleesschaamte, openhaard-
emergency’ zeggen. Wie het eens is met Greta Thunberg
schaamte, barbecueschaamte.
en Extinction Rebellion, en volledig op de hoogte is van werd op die manier ‘schaamte’. Klimaatschaamte, auto-
de laatste inzichten op klimaatgebied, heeft nu een sub- Je zou het de turbotaal van de opiniepagina kunnen
4 tiele manier om dat kenbaar te maken. Ik ben benieuwd noemen, de taalmode van de openbare meningsvor-