Page 6 - OnzeTaal_dec2020_HR

eenvoudige taal. Maar aan dat beeldspraakadvies hebben
de sprekers zich uitdrukkelijk zeker nooit gehouden. Coronacommunicatie
Voor elke persconferentie was hun speechschrijver er
weer eens goed voor gaan zitten om een kakelvers beeld in Vlaanderen
uit te broeden.
LUDO PERMENTIER
DE HAMER
Rutte, op 21 april: “We kijken steeds twee, drie weken “Ik zou nu mijn huis kunnen blussen. Want misschien komt
vooruit. Meer hebben we niet. We varen op zicht. Er is er straks een brand.” Zo reageerde de Vlaamse minister-
geen route, er is geen TomTom waarin staat waar de vol- president, Jan Jambon, toen twee journalisten hem eind
gende straat precies is.” Op 6 mei wordt er dan wel een oktober in het VRT-programma De Zevende Dag vroegen
‘routekaart’ opgevoerd, en een ‘dashboard’ – metaforen of het geen tijd werd voor scherpere maatregelen tegen
die nog tot het eind van het jaar een rol zullen spelen. corona. Die metafoor zal hem nog lang worden nagedragen.
“Natuurlijk staan we al in brand”, reageerde de viroloog die
Over de arbeiders die het land dagelijks de stand van zaken opmaakt voor de overheid. “En
het is niet de frietpot die overkookt.”
In de Vlaamse politiek zijn het voornamelijk oppositie-
draaiend houden tijdens de partijen die grossieren in beeldspraak en hyperbolen:
crisis: “Sterren zie je pas als krachtige stijlmiddelen om een somber toekomstbeeld op
te roepen. België is volgens Vlaams Belang bezig aan “een
het donker wordt.” terminale doodsstrijd”. Veel migranten zijn volgens die
partij “met het mes tussen de pampers geboren”. De linkse
PVDA zegt dan weer dat de werkgeversorganisaties “de arm
van de Nationale Veiligheidsraad [hebben] omgewrongen”.
Door metaforen vormen we ons meestal makkelijker een En over de arbeiders die het land draaiend houden tijdens
beeld van een complexe boodschap en we onthouden ze de crisis: “Sterren zie je pas als het donker wordt.”
ook beter. Ze duiken ook thuis en op het werk op in elke Als de overheid maatregelen neemt, blijft ze veel zakelij-
coronaconversatie. ker in haar betoog, op het abstracte af. Een persconferentie
De Jonge komt op 24 juni met de fameuze en oer- ging over “de evolutie van de pandemie” waartegen de
Nederlandse ‘dijk’-metafoor: “Vergelijk het met onze regering “maatregelen neemt” terwijl “de cijfers onheil-
eeuwenlange strijd tegen het water. Die heeft ons de spellend evolueren”.
reputatie gegeven de voeten droog te kunnen houden. Eén opmerkelijk moment doorbrak het monotone op-
En dat deden we door dijken te bouwen. En vandaag zijn sommen van nieuwe beperkingen. Jan Jambon: “Het is alsof
wij samen die dijk die de tweede golf buiten de deur kan we bezig zijn aan een zeer moeilijke wielerronde tegen dat
houden.” vreselijke en kennelijk zeer krachtige virus. We zullen dat
Na een zonnige zomer is de stemming op 13 oktober samen moeten doen als een team en in de spirit van de
in mineur: meer besmettingen, de ziekenhuizen stro- flandriens, die nooit opgeven, de berg op, hoe moeilijk dat
men weer vol en bijna over. Van de intelligente lock- ook is.”
down en de slimme Nederlanders hebben we al geruime De flandrien is het archetype van de geharde Vlaamse
tijd niets meer vernomen; het is tijd voor een beperkte wielrenner die overloopt van doorzettingsvermogen, zelfs
lockdown, en een totale lockdown dreigt – met een nog tegen beter weten in. Een krachtig en heroïsch beeld, waar
groter economisch malheur tot gevolg. zelfs de burger die zich niets laat gezeggen en mondkapjes
“De hamer waarmee we het virus moeten platslaan, maar flauwekul vindt, toch gevoelig voor kan zijn. Daar was
moet groot genoeg zijn om dat nu ook echt te bereiken”, langer over nagedacht dan over het brandende huis.
klinkt op 13 oktober Ruttes metafoor, ontleend aan een
veelgelezen artikel van de Frans-Spaanse schrijver
Tomás Pueyo, dit voorjaar gepubliceerd op het Ameri-
kaanse online platform Medium. Na de klap van ‘de
hamer’ moeten we volgens hem leren ‘dansen’ met het
virus: mensen accepteren alleen de harde hamer als ze
weten dat erna de dans komt die via testen, contacten
opsporen en isoleren tot verbeteringen gaat leiden.
Nederland had dat de afgelopen zeven maanden moeten
leren, aldus Pueyo op 27 oktober bij Nieuwsuur.

ANEKDOTES
Rutte en De Jonge zijn lenige sprekers, die uitmunten De Vlaamse minister-president Jan Jambon.
in invoelende en persoonlijke taal. Ze snappen hoe zuur
ONZE TAAL 2020 — 12 van de grootste, meest ingrijpende en meest bedreigen- weten.” Maar kunnen ze ook hoop geven – als het virus
de economische gevolgen zijn: “Deze coronacrisis is een
de periodes die ieder van ons ooit zal meemaken.” Ze
zijn creatief: “Het virus uitstampen waar het weer op-
“dan toch weer dreigt op te lieren” (Rutte)?
pookt.” Ze maken de abstracte maatregelen concreet
in persoonlijke voorbeelden en anekdotes: “Ik ga geen

De premier die altijd al een gebrek aan visie is verwe-
vakanties verder boeken” – had de koning Rutte maar
als voorbeeld genomen … Ze nemen de burgers mee in
gers te weinig perspectief biedt. De vakminister is meer
hun overwegingen om complotdenkers zo min mogelijk ten, krijgt vaak de kritiek dat hij de getormenteerde bur-
van de ‘er is hoop’-benadering. Maar wat te doen als de
ruimte te geven: “Ik beloof u dat ik u steeds zal vertellen cijfers somber blijven stemmen en Nederland in zeven
6 wat er in mijn hoofd zit, wat we weten en wat we niet maanden niet heeft leren dansen? 