Page 5 - OnzeTaal_dec2020_HR

los te krijgen. Gebarentolk Irma Sluis of een van haar De Nederlander [zit] gemiddeld zó in elkaar dat die
collega’s staat voor de helse klus om de teksten te zegt: oké, als de jongens dat zo hebben uitgezocht en
tolken. dat zo in elkaar zit en ook die deskundigen dat nog
De persconferenties worden door velen bekeken (di- eens onderbouwen, de Van Dissels, RIVM, OMT, dan
verse keren zelfs tegen de 7,5 miljoen), want het nieuws gaan we ons daaraan houden.
grijpt diep in in ons leven.
“We doen alles op wetenschappelijk advies”, zei Rutte
INDAMFASE al op 31 maart, daarmee zijn autoriteit en die van zijn
Begin maart worden de eerste maatregelen bekend- beleid versterkend. Hoewel het verleidelijk is ook de taal
gemaakt. Rutte begint rustig, nuchter en zelfs een beetje van die wetenschap over te nemen (Van Dissels “con-
speels over de maatregelen: “Dus u kunt voetzoenen, u tainmentmaatregelen” en “immuniteitsscenario’s”),
kunt elleboogstoten, wat u ook wilt. (…) Maar wij stop- zien we Rutte en De Jonge telkens hun best doen om
pen vanaf vandaag met handen schudden.” Rutte staat terughoudend te zijn met vaktaal, of die uit te leggen.
Toch horen we heel wat jargon voorbijkomen, vaak in
Wij zijn zó’n bijzonder volk dat het Engels, zoals “social distancing”, “Outbreak Manage-
ment Team”, en ook “reproductiegetal R”, “serologi-
wij het kunnen stellen met een sche tests”, “doorstroomlocaties” en “asymptomatisch
testen”.
“intelligente lockdown”, vleien MOEILIJKE TAAL

Rutte en De Jonge ons. Om ook de dovengemeenschap direct te kunnen berei-
ken is sinds de tweede persconferentie een gebarentolk
ingezet. Kritiek op chaotische communicatie met te veel
sprekers is gepareerd door met niet meer dan twee spre-
stil bij de eerste drie slachtoffers, hij stelt de ernst van kers op te treden, en commentaren op de complexiteit
de situatie vast en benadrukt de wetenschappelijke basis van de boodschappen voor de laaggeletterden hebben al
van het beleid en de noodzaak dat iedereen meedoet: in een vroeg stadium geleid tot het beschikbaar stellen
“Dat lukt je alleen als we dat met 17 miljoen mensen van samenvattingen in eenvoudige taal. Ook zijn de late-
doen.” re teksten vaak explicieter gestructureerd: ze bevatten
In deze eerste persconferentie (“Op dit moment aankondigingen, puntsgewijze opsommingen en herha-
zitten we in de indamfase”) zijn al veel van de vaste lingen van de kern van de zaak.
ingrediënten te vinden, maar er zijn ook twee opvallen- Maar de klachten van communicatiespecialisten over
de verschillen met latere persconferenties. Rutte wordt het te hoge taalniveau bleven. Ellen Altenburg en Rob
geflankeerd door Jaap van Dissel van het Rijksinstituut Punselie stellen in een artikel met als kop ‘Moeilijke taal
voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), en nog niet is rem op effectieve coronabestrijding’ (NRC, 28 septem-
door de minister van Volksgezondheid; ook gebarentolk ber) dat voor zo’n anderhalf miljoen laaggeletterden de
Irma Sluis ontbreekt nog, de vrouw die met haar gebaren persconferenties moeilijk te volgen zullen zijn. Ze vra-
de huiskamers in vervoering zal brengen en een bron gen om begrijpelijke taal, die bestaat uit korte zinnen en
wordt van vele memes op de sociale media. Vooral haar eenvoudige woorden, en die geen beeldspraak bevat.
gebaar voor ‘hamsteren’ wordt beroemd. Met die lange zinnen en moeilijke woorden viel het
Eind maart neemt de druk op de gezondheidszorg toe meestal wel mee – en er waren die samenvattingen in 
en wordt Ruttes toon grimmiger:
Mijn verstand staat werkelijk stil als je de beelden ziet
van bijvoorbeeld de overvolle stranden, mensen die Lenige en schrikwekkende
op parkeerplaatsen half tegen elkaar opbotsen als ze coronataal
uit de auto komen, er zijn zelfs schijt-aan-corona-
feestjes. Het is gewoon asociaal. Als het virus “aan een gevaarlijke opmars bezig is”
(De Jonge) en “het virus weer gaat oplieren” (Rutte),
Maar bijna altijd zien we Rutte en consorten lenig in de moeten we “het virus uitstampen waar het weer op-
weer met complimenten, trots en aansporingen om het pookt” (De Jonge), want “het virus heeft geen pas-
door wetenschap onderbouwde beleid uit te voeren. poort” (Rutte), immers: “steeds als we verslappen
(...) slaat het virus zijn slag” (De Jonge) en “jij kan
MARATHON klaar zijn met het virus, het virus is niet klaar met
Het is duidelijk dat de strijd tegen het virus een lang- ons” (De Jonge).
durige zal worden (“Het is een marathon die we moeten “Wees niet die eigenwijze persoon die de randjes
lopen”, zegt De Jonge) en de maatregelen worden stren- [van de regels] opzoekt” (Rutte). Hoe komen we uit
ger. Maar een totale ‘lockdown’ is in Nederland niet deze situatie? “Het gaat om de vraag aan welke
nodig; wij zijn zó’n bijzonder volk dat wij het kunnen knoppen we tegelijkertijd moeten draaien om het
stellen met een “intelligente lockdown”, vleien Rutte aantal sociale contacten te verminderen. De hamer
en De Jonge ons. Rutte op 9 maart: “Ik denk dat dat ook waarmee we het virus moeten platslaan, moet groot
past bij dit land. Wij zijn een nuchter volkje, wij zitten genoeg zijn om dat nu ook echt te bereiken” (Rutte). ONZE TAAL 2020 — 12
niet te wachten op symboolmaatregelen.” In de hoop Hoe we dat weten? “We zullen over twee weken in-
dat we ons ook verantwoordelijk gaan gedragen paait derdaad weer de peilstok erin steken en kijken of we
Rutte ons op 31 maart: “In een volwassen democratie aanvullende maatregelen moeten treffen” (De Jonge).
als Nederland met volwassen, trotse mensen …” Wanneer zal de tijd van het ‘aanhoesten’, de
Ook in mei vertrouwt hij nog op die op wetenschap- ‘alcoholklok’, de ‘teststraten’ en ‘blokjesverjaardagen’
pelijke feiten gebaseerde redelijkheid en dat verant- achter ons liggen?
woordelijkheidsgevoel. Rutte op 19 mei: 5