Oxymoron

Wat valt je op aan de volgende woordcombinaties?

- koud vuur
- een oorverdovende stilte
- de jonge bejaarde
- oud nieuws
- enorm klein
- een levende dode

Het zijn steeds twee tegenstellingen, maar gecombineerd zijn het toch kloppende uitdrukkingen. Zo’n combinatie van twee tegenstelligen die samen toch betekenis hebben, noem je een oxymoron. Het is een manier om ergens de nadruk op te leggen, grappiger te maken of een speciaal gevoel mee te geven.

Je gebruikt zelf soms ook oxymorons in je dagelijkse taalgebruik. Bijvoorbeeld als je zegt dat je een belachelijk leuke film hebt gezien, terwijl je een vreselijk lekkere pizza hebt gegeten!

Het woord ‘oxymoron’ is zelf trouwens óók een oxymoron: het komt van de Oudgriekse woorden ὀξύς (oxús), wat ‘scherp’ of ‘slim’ betekent, en μωρός (mōrós), wat ‘dwaas’ of ‘dom’ betekent. Slim-dom dus! 

Schrijvers en dichters gebruiken oxymorons graag om hun taal spannender, mooier of poëtischer te maken. Zo proberen ze gevoel in hun taal leggen waardoor de lezer er meer in opgaat. 

Maar het komt dus ook veel voor in ons dagelijkse taalgebruik. Denk maar aan verplicht vrijwilligerswerk, een openbaar geheim, een echte vervalsing ...

Kun jij zelf leuke of grappige oxymorons bedenken? Stuur ze dan op naar educatie@onzetaal.nl.