Aptoniem

Ken jij iemand wiens achternaam Bakker is én die echt als bakker werkt? Of iemand die Timmerman heet en huizen timmert? Of wat dacht je van een chef-kok die Kok heet? Dan heb je te maken met een aptoniem: een naam die precies past bij iemands beroep! Apto is Latijn voor geschikt/passend en niem komt van het Griekse woord onoma en dat betekent naam. Een passende naam dus!

Vroeger werden achternamen vaak op deze manier gekozen. Lang geleden bestonden er nog geen achternamen maar iemand werd dan wel vaak naar zijn beroep genoemd, zoals Piet de slager of Kees de schoenmaker. Toen de achternaam werd ingevoerd koos men dus soms gewoon het beroep dat ze hadden als achternaam. De familie Smit heeft dus waarschijnlijk voorouders die smeden waren: mensen die met ijzer werkten. En de familie Zeeman heeft vast schippers in hun stamboom. Als het vandaag de dag voorkomt is het vooral toeval, maar soms is het ook bewust gekozen, bijvoorbeeld als artiesten- of bedrijfsnaam.

Aptoniemen komen veel voor in stripverhalen. Naast het beroep kunnen ze dan ook passen bij het karakter of uiterlijk van het stripfiguur. Denk maar aan Boris Boef en Guus Geluk uit de Donald Duck of aan Dikkie Dik. Misschien kun je zelf nog meer stripfiguren bedenken met een aptoniem-naam?

Er zijn zelfs wedstrijden voor de leukste aptoniemen. In 2021 won Ferry Kok met grote voorsprong. Hij is namelijk een kok die werkt op een ferry! Hij won daarmee de “Hennie de Haan-cup”. De prijs is vernoemd naar Hennie de Haan, die een tijdlang voorzitter van de vakbond voor pluimveehouders was (pluimvee zijn kippen en andere vogels die we houden als voedsel).

Andere leuke aptoniemen zijn:  

• Arina Naaktgeboren, kraamverzorgster (iemand die helpt bij de geboorte van een baby)
• Els Suiker, diabetesverpleegkundige (diabetes is een ander woord voor suikerziekte)
• Klaske Meester, schooljuf (net als Ferry Kok een voor- én achternaam aptoniem!)
• Edwin Kist, uitvaartondernemer  
• Edgar Kaal, kapper  
• Bianca Vet, afslankcoach  
• Eric van ’t Zelfde, onderwijsvernieuwer
• Diana Woei, weervrouw

Welke vind jij het leukste? En kun je zelf ook een grappige aptoniem verzinnen? Misschien voor jezelf of je eigen fictieve bedrijfje. Stuur je leukste ideeën op naar educatie@onzetaal.nl.