Het langste en kortste alfabet

Ons alfabet – de letters A tot en met Z – heeft 26 letters. En die leert iedereen in de onderbouw van de basisschool. Maar wist je dat er ook alfabetten zijn met veel meer of juist veel minder letters?

Ons alfabet heet het Latijnse alfabet, en dat is ooit ontstaan uit het Griekse alfabet, dat 24 letters heeft! Het woord alfabet komt ook uit het Grieks. Het is een samenvoeging van de eerste twee Griekse letters alfa (α) en bèta (β). En dat is weer afgeleid van nóg oudere woorden uit het Fenicisch alef (dat betekende os) en beth (dat betekende huis). Lang geleden werden letters opgeschreven als kleine tekeningetjes. De letter A was dus ooit een soort getekende os, en de B een huisje!

Maar in andere talen werkt dat heel anders. In China gebruiken ze bijvoorbeeld karakters in plaats van een alfabet. Karakters zijn ook kleine tekeningen, maar dan elk met een unieke betekenis. Zo heeft elk woord zijn eigen karakter: bijvoorbeeld 阳 (zon), 土 (aarde), 人 (mens). Chinezen die goed kunnen lezen, kennen er wel 10.000! In totaal zijn er misschien wel 74.000 karakters. Maar gelukkig zijn er heel veel die niet meer worden gebruikt en die je dus niet hoeft te kennen.

Bij alfabetten gebruik je letters om klanken te maken. Door die klanken te combineren, kun je heel veel woorden bouwen. Daarom hebben alfabetten meestal veel minder tekens dan het Chinees.

Hier zijn een paar bijzondere alfabetten:

• Het Griekse alfabet (α, β, γ, δ, ε …): 24 letters
• Het Latijnse alfabet (a, b, c, d, e …): 26 letters
• Het Cyrillische alfabet (а, б, в, г, д …): 33 letters
• Het Armeense alfabet (ա, բ, գ, դ, ե …): 38 letters
• Het Khmer-alfabet uit Cambodja (ក, ខ, គ, ឃ, ង …): 74 tekens
• Het Cherokee-schrift uit de VS (Ꭰ, Ꭶ, Ꭽ, Ꮃ, Ꮉ …): 85 tekens! En dit is dus het langste alfabet!

Het kortste alfabet is van de taal Rotokas op een van de Salomonseilanden bij Papoea-Nieuw-Guinea. Dat heeft maar 12 letters! En er bestaat zelfs een taal met maar 10 klanken: het Pirahã, dat alleen wordt gesproken (en dus geen schrift kent) door een klein groepje mensen ergens diep in de jungle van Brazilië.

Best bijzonder, toch? Van superkorte alfabetten tot superveel aparte karakters. Zo verschillend kunnen talen zijn!