Onomatopeeën

Wat hebben de woorden kraken, slurpen, kieviet, bom, toeter, smakken, poef, brommer en plons met elkaar te maken?

….

Weet je het? Als je de woorden hardop uitspreekt klinken ze als het geluid van het ding of dier dat ze beschrijven! Zulke woorden noem je onomatopeeën. Het woord bom bijvoorbeeld is de naam van een voorwerp dat kan ontploffen en dan een "BOM"-geluid maakt. Ontploffen is zelf ook een onomatopee waar het geluid “PLOF” zit erin. En een brommer maakt een geluid dat een beetje klinkt als “BROMBROM”.

Kijk nu eens naar de andere woorden. Ze beschrijven allemaal een voorwerp, dier of handeling door middel van het geluid dat ze maken. We zeggen dat iets kraakt omdat het geluid ook klinkt als “KRAAK”, en wanneer je in het water plonst, hoor je ook een geluid dat een beetje klinkt als “PLONS”.

Ouders gebruiken vaak onomatopeeën als eerste woordjes voor hun kinderen. Een auto noemen ze een ‘toet-toet’ een hond een ‘woef-woef’. Dat is heel gemakkelijk te herkennen voor een kind. Pas daarna leert het kind de échte woorden hond en auto.

Sommige gewone woorden zijn eigenlijk ook onomatopeeën, maar dan weten we dat niet meer. Baby bijvoorbeeld. Dat woord komt van het Franse bébé, wat het geluid van een brabbelende baby nadoet. En rits is er ook een. Luister maar als je het uitspreekt. Net het geluid van het dichtritsen van je jas! En het werkwoord knippen komt van het geluid dat een schaar maakt als je papier knipt. Als je het uitspreekt hoor je de schaar knippen!

-

Grappig is dat in andere talen dit soort 'geluidsnabootsende woorden' net weer anders zijn. Als wij het geluid van een deurbel beschrijven zeggen we ding-dong, maar in Hongarije zeggen ze dan bim-bam, in Zweden pling-plong en in Portugal tim-tom. En een haan roept in onze taal kukeleku, maar in Engeland cockadoodle-doo, in Duitsland kikeriki en in China goh-geh-goh-goh!

Nu jij! Bedenk een onomatopee voor woorden uit dit lijstje:

• een stoffer en blik
• een smartphone
• een vliegenmepper
• een vliegtuig
• een boswandeling maken

Of bedenk zelf iets waar je een mooie onomatopee van wilt maken. Heb je iets moois gevonden? Stuur het dan op naar educatie@onzetaal.nl. Wij zijn er heel blij mee!