Reglement Groot Dictee der Nederlandse Taal
Augustus 2023
Organisatoren
De organisatoren van het Groot Dictee der Nederlandse Taal (verder: GDNT) zijn: de medewerkers van het KRO-NCRV-radioprogramma De Taalstaat, uitgezonden op NPO Radio 1, en de bij het dictee betrokken medewerkers van NPO Radio 1, Onze Taal en Men at work. Deze partijen beslissen in hun gezamenlijke vergaderingen over:
- de locatie, de auteur van het dictee en de voorlezer;
- de selectie van de deelnemers;
- de opzet van het dictee.
Opzet en moeilijkheidsgraad
In het GDNT spelen twee groepen deelnemers tegen elkaar: de ‘prominenten’ en de ‘Taalstaatluisteraars’. Het dictee is dus een vriendschappelijke taal-krachtmeting tussen deze twee groepen.
Het GDNT wil een ‘maakbaar’ dictee zijn. Daarmee is bedoeld dat iedereen die zich enigszins heeft voorbereid en die iets weet van de spellingregels een goed resultaat (onder de twintig fout) kan halen. De beste deelnemers moeten rond de vijf fout kunnen halen.
Het GDNT wil ook een actueel, begrijpelijk en gevarieerd dictee zijn. Het dictee bevat zo min mogelijk obscure woorden, maar bevat wel een variatie aan spellingproblemen. De tekst gaat bij voorkeur (mede) in op de actualiteit en op de locatie (gebouw, stad, provincie) van het dictee.
De medewerkers van De Taalstaat en de taaladviseurs van Onze Taal beoordelen een concept van de dicteetekst.
Deelnemers
Prominenten worden geselecteerd en uitgenodigd op basis van hun regionale of landelijke bekendheid, hun profiel en/of hun bijzondere verdiensten. Prominenten die willen meedoen, kunnen hun belangstelling kenbaar maken bij de organisatoren. De redactie van De Taalstaat verzorgt de werving van en de contacten met de prominenten.
De Taalstaatluisteraars worden geselecteerd in een of meer voorrondes (zie hierna).
Taalstaatluisteraars en prominenten die eerder hebben deelgenomen aan het GDNT, zijn in principe voor de vijf daaropvolgende jaren uitgesloten van deelname. Op deze regel zijn uitzonderingen mogelijk. De beslissing daarover ligt bij de organisatoren van het GDNT.
Taalstaatluisteraars en prominenten die bij het GDNT een ereplaats behaalden (als winnaar of als een van de top drie), kunnen niet nogmaals meedoen.
Mensen die geregeld aan georganiseerde dictees meedoen en daar prijzen hebben gewonnen, de zogenoemde dicteespecialisten, zijn volgens de huidige opzet van het GDNT als ‘maakbaar’ dictee uitgesloten van deelname. Ook uitgesloten van deelname zijn taaladviseurs. Daarmee zijn bedoeld: taalkundigen die werkzaam zijn (geweest) bij de Taaladviesdienst van het Genootschap Onze Taal en bij het Team Taaladvies van de Vlaamse overheid.
Door deel te nemen aan het dictee en de voorrondes verklaren deelnemers bekend te zijn met dit reglement en daarmee akkoord te gaan.
Door deel te nemen aan het dictee en de voorrondes geven deelnemers in principe toestemming dat hun naam en beeld in het openbaar verschijnt. Ook geven zij er toestemming voor dat de presentator van het programma voor, tijdens en na het dictee vragen aan hen stelt. Fotografen die close-upfoto’s maken, zullen echter altijd eerst toestemming vragen aan de desbetreffende deelnemer.
Voorrondes
De voorronde van het GDNT bestaat uit een wedstrijd in de zomermaanden in het radioprogramma De Taalstaat, eventueel in combinatie met een online spellingtest/dictee of een andere test.
De medewerkers van De Taalstaat en Onze Taal ontwerpen de voorrondewedstrijd en de spellingtest en bewaken de eerlijke voortgang en puntentelling.
Luisteraars van De Taalstaat kunnen zich, nadat daarvoor een oproep is gedaan in het radioprogramma, voor de voorronde(s) aanmelden. De redactie van De Taalstaat selecteert de deelnemers.
Aanvullend op de zomerwedstrijd kan een online selectietest of een andere test worden gehouden.
Als de organisatie fraude vermoedt (bijvoorbeeld als deelnemers aan een online spellingtest met verschillende e-mailadressen meerdere keren meedoen), worden deze deelnemers voor het desbetreffende jaar uitgesloten van deelname.
Spelregels en jurering
De spelregels voor het dictee worden voorafgaand aan het dictee bekendgemaakt op de website van de NPO. Ze worden ook toegestuurd aan de deelnemers en/of worden voor aanvang van het dictee uitgedeeld. De voorlezer van het dictee herhaalt deze regels vlak voordat het voorlezen van het dictee begint.
De jury van het GDNT wordt voorgezeten door de directeur van Onze Taal. De jury stuurt de nakijkploeg aan, die bestaat uit ervaren taaladviseurs en andere correctoren, geselecteerd door Onze Taal. De coördinator van de nakijkploeg begeleidt het nakijken van het dictee, houdt de scores bij en geeft de uitslag door aan de voorzitter van de jury.
De nakijkploeg hanteert bij het nakijken van de dictees de geldende officiële spellingregels en de aanwijzingen die de voorlezer vóór het dictee heeft gegeven als norm.
Bij versprekingen van de voorlezer of onduidelijkheden in de klemtoon, bepaalt de coördinator van de nakijkploeg welke vorm als juist zal worden beschouwd. Het kan ook gebeuren dat (eventueel na ruggespraak met de jury) besloten wordt twee spellingen goed te keuren of sommige woorden helemaal niet te laten meetellen in de beoordeling.
Het werk van deelnemers die tijdens het dictee afkijken, spieken of op een andere manier valsspelen, wordt niet nagekeken.
De beslissing van de jury is bindend als het gaat om taalkundige verschillen van inzicht die zich kunnen voordoen.
De beslissing van de jury is ook bindend als het gaat om onduidelijkheden in het handschrift van de deelnemer.
De juryvoorzitter maakt de scores van de beste prominenten en de beste Taalstaatluisteraars tijdens de uitzending van het GDNT bekend. Degene met de minste fouten is dé winnaar van het GDNT.
Er kunnen meerdere winnaars zijn (bij een gelijk aantal fouten of bij meerdere foutloze dictees). Er kunnen ook meerdere dicteeschrijvers een eervolle vermelding krijgen als ze als tweede of derde eindigen.
De scores van de overige deelnemers worden door de jury en de nakijkploeg vertrouwelijk behandeld.