Groot Dictee 2021: tekst en toelichting

Vaccinatiefascinatie

1. Door de maandenlange tumultueuze vaccinatierace, waarin prik na prik is gezet – de grand prix op het circuit in Zandvoort, waar ook flink geracet werd, uiteraard niet meegeteld – mag je ervan uitgaan dat 2021 als coronavaccinatiejaar in de annalen terechtkomt.
2. 6 januari startte Nederland met vaccineren, op de dag van de gewelddadige inbezitneming van het Capitool in Washington door trumpisten, een actie die door sommigen getypeerd werd als een middeleeuwse veldslag.
3. Daarin is de vaccinatiecampagne godzijdank niet ontaard, maar ze is wel gekruid om niet te zeggen gepeperd verlopen, soms met scheldkanonnades over en weer tussen vaxers en antivaxers.
4. Sommige zelfverklaarde immunologen vergastten hun Twittervolgers, Facebookvrienden, tantes en ooms de voorbije maanden op gloedjenieuwe theorieën over virussen en bacteriën.
5. Uit een blijmoediger vaatje tapte een aimabele kloosterzuster die ik ’s ochtends een keer ontmoette in de buurt van ’s-Hertogenbosch tijdens een wandeling onder een wolkeloze hemel op een glooiing van een zandweg met een weids uitzicht over weidevelden en haar abdij.
6. Ze noemde zichzelf droogkomisch een non-vaxer, die zich had laten inenten bij een van de nabijgelegen Noord-Brabantse GGD’s waar, zo voegde ze eraan toe, non-stop ingeënt werd.
7. Onze gedachtewisseling inzake vaccinatie gaf ze extra cachet met een poëzieregel van de 19e-eeuwse/19de-eeuwse/19^e-eeuwse/19^de-eeuwse/negentiende-eeuwse (**) predikant-poëet De Génestet(***), die op 31-jarige/eenendertigjarige(*) leeftijd overleed aan tuberculose, een infectieziekte, bacterieel van aard, die wereldwijd nog altijd huishoudt.
8. Ik vind, zei ze ootmoedig, wat hij vindt en wellicht vind jij dat ook: de kunst is om met een milde lach alsof je niet strijdt, te strijden.

(*) hierbij zijn twee spellingen mogelijk
(**) dit kan op vijf manieren worden gespeld
(***) de naam Génestet telt niet mee bij de beoordeling

Een uitgebreide toelichting is als pdf-bestand te downloaden

Criteria:

• Bij de beoordeling geldt de laatste editie van Het Groene Boekje als spellingnorm, inclusief de online-editie: www.woordenlijst.org. Komt een dicteewoord daarin niet voor of is de spelling niet uit de spellingregels af te leiden, dan geldt de spelling zoals die is vastgelegd in de Grote Van Dale van 2015. Voor aardrijkskundige namen geldt de algemeen geaccepteerde schrijfwijze.
• Een liggend streepje (koppelteken) is alleen juist in woorden die ook daadwerkelijk met een streepje in de bovengenoemde naslagwerken staan, en/of als een streepje op grond van de spellingregels verplicht is. Zogeheten facultatieve streepjes (bijvoorbeeld computer-virus in plaats van computervirus) worden fout gerekend.
• Aan het einde van een regel mogen geen woorden worden afgebroken.
• Er mogen geen woorden of woordgroepen worden afgekort. Dus stel dat er ergens ‘dat wil zeggen’ in de tekst staat, dan moet u dat voluit schrijven en niet als ‘d.w.z.’ Maar als er bij het voorlezen een afkorting wordt gebruikt (zoals tv of btw), moet u die weer wel als afkorting noteren.
• Leestekens worden wel voorgelezen en kunt u het best ook opschrijven, omdat ze de zinnen verduidelijken. Ze tellen echter niet mee in de beoordeling. (Koppeltekens en apostrofs tellen wél mee, want die horen bij de spelling van een woord.)
• De correctoren rekenen maximaal twee fouten per woord – ook bij lange of complexe woorden als coronavaccinatiejaar, 19e-eeuwse en ’s-Hertogenbosch. Bij combinaties van twee of drie duidelijk bij elkaar horende woorden geldt dit maximum van twee fouten voor die hele woordgroep, bijvoorbeeld bij grand prix en ’s ochtends.
• Als iemand een woord niet heeft opgeschreven, zijn dat twee fouten. Gaat het om een lidwoord of voorzetsel of iets anders korts zonder enig spellingprobleem: één fout.
• Vooraf kregen deelnemers de aanwijzing getallen in cijfers te noteren. De dicteejury in Nijmegen heeft besloten het niet fout te rekenen als iemand toch letters gebruikt – áls dat maar foutloos is gebeurd.
• De naam De Génestet telt niet mee in de beoordeling, maar De moet wel met een hoofdletter.

Taaladviesdienst Genootschap Onze Taal