Gaan als modaal hulpwerkwoord: ‘Dat gaat ze niet goedvinden.’ Die grammaticale constructie is verkozen tot de Grammaticale Structuur van het Decennium. Dat heeft grammaticaprofessor Peter-Arno Coppen in dagblad Trouw bekendgemaakt. Vlak achter de winnaar eindigde ‘Beter hoor je het van mij!’, met ‘Beter’ aan het begin van een zin (‘Je kunt het beter van mij horen’). Op nummer drie eindigden formuleringen als ‘aan de schrijf zijn’ en ‘voor de leuk’, waarin andere woordsoorten als zelfstandig naamwoord worden gebruikt. De andere genomineerde structuren vindt u hier.
Grammaticaprofessor Peter-Arno Coppen heeft in dagblad Trouw bekendgemaakt welke twintig grammaticale structuren meedingen naar de titel Grammaticale Structuur van het Decennium. Welke grammaticale structuren kenmerken volgens u het afgelopen decennium? U kunt naar eigen inzicht invulling geven aan het begrip ‘kenmerken’. U kunt bijvoorbeeld kiezen voor de structuren die u het vaakst hoort, maar ook voor zeldzamere of ergerniswekkende of juist mooie of handige constructies. U kunt uw top-3 tot en met 31 december doorgeven via p.a.coppen@let.ru.nl. U vindt hier de 20 genomineerde structuren waaruit u kunt kiezen.
Het Meertens Instituut bestudeert en documenteert de Nederlandse taal en cultuur. Wat ‘gewone’ Nederlandse en Vlaamse burgers weten over het alledaagse taalgebruik en de leefcultuur, is voor het Meertens Instituut waardevolle informatie. Daarom wordt iedereen van zestien jaar en ouder uitgenodigd om zich in te schrijven voor het Meertens Panel. Op de website van het Meertens Panel staat meer informatie.
In een Brabants verzorgingshuis staat sinds begin november een klankkast die dialect spreekt. De klankkast heet Miet en is de Brabantse zus van de Limburgse klankkast Mia, waarmee al eerder positieve ervaringen zijn opgedaan. Miet spreekt de ‘moerstaal’ van de ouderen. Dat maakt het voor hen extra fijn om samen met Miet (en de verpleegkundigen van het verzorgingshuis) herinneringen aan vroeger op te halen. (Bron: Omroep Brabant)
Olav van Kessel uit Haarlem heeft het Groot Dictee der Nederlandse Taal gewonnen. Hij maakte slechts 2 fouten. Bij de prominenten won Jean-Marc van Tol, met 7 fout. Het dictee werd uitgezonden tijdens het radioprogramma De Taalstaat op NPO Radio 1. Wim Daniëls schreef de tekst, die werd voorgelezen door Gerdi Verbeet. De Taaladviesdienst van Onze Taal keek de dictees na en Onze Taal-directeur Vibeke Roeper was jurylid. De winnaar schreef alleen COVID-19 en watjekouw fout. Op de tweede plaats eindigden Peter van der Zwan en Merel Niemeijer met 4 fout. Derde werd Sieneke Vogel met 6 fout. Bij de prominenten eindigde Sheila Sitalsing op de tweede plaats met 8 fout. Op de derde plaats eindigden Kiki Schippers en Ronald Snijders met 9 fout. In totaal maakten de tien prominenten 130 fouten. De tien Taalstaatluisteraars deden het een stuk beter: zij maakten in totaal 78 fouten. Het ging vaak mis bij: bezighoudt en beziggehouden (allebei één woord), watjekouw, boud, aangeslibd, balkonnade, houdoe en beidt uw tijd. In ons weblog staat de dicteetekst met toelichting. Het dictee is terug te luisteren op de website van NPO Radio 1.
Op 7 november wordt tijdens het radioprogramma De Taalstaat het Groot Dictee 2020 uitgezonden. Het dictee is geschreven door Wim Daniëls. De tekst is uiteraard lastig, maar er komen géén onbekende of sterk verouderde woorden in voor. Vanwege corona schrijven de deelnemers (tien prominenten en tien luisteraars van De Taalstaat) mee vanuit hun eigen huis. Zij maken uit wie van hen zich de beste speller van Nederland mag noemen. Schrijf op 7 november tussen 11.00 en 13.00 uur ook mee! Via de website van NPO Radio 1 kunt u alvast oefenen met typische dictee-instinkers.
De knop ‘Taalfout opgemerkt?’ staat onder alle artikelen van vrtnws.be en sporza.be. Masterstudent journalistiek Michaël Claessens (KU Leuven) heeft duizend van de meer dan twintigduizend meldingen geanalyseerd. De helft van de meldingen gaat over een (vermeende) tik- of spelfout. (Neerlandistiek.nl)
De Nederlandse taalkundige Henriëtte Hendriks wordt hoogleraar aan de vermaarde universiteit van Cambridge (waar ze al 22 jaar werkt). Haar vakgebied is taalverwerving. In het Eindhovens Dagblad staat een interview, waarin het vooral over Cambridge gaat. Over haar werk vertelt ze hier.
Mensen die een natuurlijke dood sterven, reageren in de laatste uren voor hun overlijden meestal niet (waarneembaar) meer op externe prikkels. Er wordt vaak gezegd dat ze nog wel degelijk kunnen voelen (tastzin) en horen, maar bewijs was daar niet voor. In een onderzoek van Canadese wetenschappers is nu gekeken of de hersenen van stervenden reageren op veranderingen in klankpatronen. De resultaten wijzen erop dat die veranderingen inderdaad geregistreerd worden, en dat het gehoor in die laatste uren nog functioneert. Bron: Nature
Het is vooralsnog wat hypothetisch allemaal, maar als het ooit zover komt dat de mensheid ruimtereizen gaat maken die zich over meerdere generaties uitstrekken, lopen de interstellaire reizigers het risico dat de aan boord gebruikte talen zich zo ver van de ‘moedertalen’ af bewegen**, dat communicatie met het thuisfront - zo die al technisch mogelijk is - na enige generaties moeilijk of niet meer mogelijk zal zijn. Aldus onderzoekers van twee Amerikaanse universiteiten. Hun aanbeveling: onderken de implicaties en zorg voor een taalbeleid aan boord. Bronnen: Scientias, University of Kansas, Zenodo ** Twee groepen mensen die dezelfde taal spreken maar van elkaar geïsoleerd raken, ontwikkelen beide een andere taal. Bijvoorbeeld: er ontstaan steeds meer verschillen tussen het Koreaans van Zuid-Korea en dat van Noord-Korea, terwijl de talen nog niet zo lang geleden gescheiden zijn. Op den duur zullen de sprekers uit twee gescheiden groepen moeite hebben om elkaar nog te verstaan, of dat misschien helemaal niet meer kunnen.
In het verlengde van de ‘Black Lives Matter’-discussie overweegt de Noord-Amerikaanse scrabblebond zo'n 230 racistische en anderszins discriminerende of beledigende termen te schrappen uit de lijst van woorden die bij het scrabbelen gebruikt mogen worden. Onder spelers zelf heerst verdeeldheid. In de loop van de week wordt er een beslissing genomen over het initiatief. Ook de wereldorganisatie voor in het Engels spelende scrabblespelers (WESPA), die internationale toernooien organiseert, buigt zich nog over een verbod. “Het zijn vresellijke woorden waar je niemand mee wilt confronteren”, aldus de voorzitter van de WESPA, die ook zegt dat je de onderliggende problemen er niet mee aanpakt. Ook in de Britse scrabblegelederen wordt gediscussieerd over het verbieden van woorden, maar tot een standpunt is men nog niet gekomen. De Nederlandse en Vlaamse scrabblebonden hebben het onderwerp nog niet besproken. Bronnen: Daily Mail, Nu.nl en Reuters
Schnutenpulli (‘mondkapje’) is gekozen tot het Platduitse ‘woord van het jaar’ voor 2020. De titel ‘mooiste Platduitse woord’ ging naar Ballerdutje (‘klapzoen’), en de mooiste Platduitse uitdrukking is ‘Ut ’n Schwientroch ward kein Violin’ (‘Uit een varkenstrog maak je geen viool’). De verkiezing was bedoeld om de aandacht te vestigen op het Platduits, ook wel Nederduits geheten – een variant van het Duits die in Noord-Duitsland wordt gesproken. Volgens sommigen genereert de uitverkiezing van Schnutenpulli een verkeerd soort aandacht, omdat het woord de suggestie wekt dat het Platduits vooral grappig is. Bron: NDR
Tudebekje ('schatje') is gekozen tot het 'Schierste Grunneger Woord' van 2020. De andere twee genomineerde woorden waren lebait ('ziek') en snoetlapke ('mondkapje'). De verkiezing van het mooiste Groningse woord wordt jaarlijks gehouden. Eerdere winnaars waren tiepelzinnig, plof, sjomp, eelsk en mishottjen. Bron: RTVNoord