“Zou deze stad op een andere breedtegraad liggen, in een ander landschap, met een andere stand van de zon, zonder de ellenlange grijze maanden van regen, mist en grauwheid, niet op deze schrale moerasgrond staan, in de bodem waarvan de botten liggen van de ontelbare stakkers die hun leven bij de bouw ervan hebben gelaten, maar op een rots, te midden van fraaie glooiende heuvels, met de zwartinkten silhouetten van olijfbomen en cipressen, dan zou Sint-Petersburg met zijn grande armée van mintgroene, zachtroze, bosbesrode en geel gesausde pleisterwerkgevels Florence met gemak naar de kroon steken.” Met deze zin uit zijn boek Tsjaikovskistraat 40 wint Pieter Waterdrinker de Tzum-prijs 2018, voor de mooiste zin uit een boek uit 2017. Waterdrinker ontvangt een beker en 95 euro, één euro voor ieder woord uit de zin. De andere genomineerden kunt u hier nalezen. (Tzum)
Op woensdag 31 oktober is er een conferentie in Den Haag met de titel: ‘In de knoop of in verbinding?’ Iedereen die bij de overheid werkt is welkom; deelname is gratis. Tijdens de conferentie staat een betere en efficiënter dienstverlening van de overheid centraal. Ook wordt de campagne ‘direct duidelijk’ gelanceerd, samen met de bijbehorende website. Deze campagne wil bereiken dat overheidsorganisaties voortaan duidelijke taal gebruiken in al hun communicatie-uitingen. Onze Taal is ook betrokken bij ‘direct duidelijk’, namelijk bij de teksten op de website van de campagne.
Taalbeleid dat de positie van het Fries moet beschermen, wordt eerder zwakker dan sterker bij gemeentelijke herindelingen. Dat blijkt uit onderzoek dat is uitgevoerd door Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren. In plattelandsgemeenten is de positie van het Fries sterker dan in stedelijke gebieden, en als nu twee van zulke gemeenten worden samengevoegd, worden er compromissen gesloten, die de positie van het Fries kunnen verzwakken. Dit is recentelijk gebeurd bij bijvoorbeeld de verdeling van de landelijke gemeente Littenseradiel over drie andere gemeenten. De onderzoekers doen een aantal aanbevelingen, die er vooral op neerkomen dat voorafgaand aan de herindeling de bestaande situatie goed in beeld wordt gebracht en meer aandacht wordt gegeven aan het toekomstige taalbeleid. (DINGtiid)
Het weekblad Donald Duck heeft een speciale editie uitgebracht voor kinderen die moeite hebben met lezen, bijvoorbeeld doordat ze dyslectisch zijn. De ‘Ducklexie-special’ is tot stand gekomen in samenwerking met het Regionaal Instituut voor Dyslexie (RID) en zes ervaringsdeskundigen van 11 jaar oud. In het tijdschrift is gebruikgemaakt van een ander lettertype, is er meer wit tussen de woorden en regels aangebracht en zijn de tekeningen rustiger. Daarnaast zijn de verhalen korter: maximaal twee pagina’s. Stripverhalen doen het sowieso goed bij kinderen met dyslexie, doordat het beeld de tekst verduidelijkt. Deze speciale Donald Duck is desalniettemin een verbetering. Caspar (11 jaar): “Lezen is lastig als er drukke achtergronden zijn. Dan raak ik snel afgeleid en moet ik opnieuw beginnen met lezen van de tekst. In de Ducklexie Duck zijn de achtergronden minder druk en letters groter. Hierdoor kan ik makkelijker het verhaal lezen!” De Ducklexie-special was online snel uitverkocht; binnenkort is de tweede druk beschikbaar. In enkele winkels is het blad nog wel te koop. Uitgever Sanoma overweegt vaker een speciale dyslexie-uitgave te maken. (Inct, De Gelderlander, Donald Duck)
Het Nedersaksisch, dat onder meer wordt gesproken in delen van Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en Gelderland, wordt een zelfstandige en volwaardige streektaal binnen Nederland. Het Rijk en de provincies tekenen op 10 oktober een convenant waarin dit wordt vastgelegd. Met de ondertekening spreken ze ook af zich in te zetten voor het behoud van het Nedersaksisch en het gebruik ervan te stimuleren. Zo moet het bijvoorbeeld makkelijker worden om subsidie te krijgen voor taalprojecten. Volgens schattingen heeft het Nedersaksisch, waaronder verschillende dialecten vallen (zoals het Gronings, het Drents en het Stellingwerfs), 4,8 miljoen sprekers. Het wordt niet alleen in Nederland gesproken, maar ook in Duitsland, Denemarken, Polen en Rusland. In Nederland lijkt het aantal sprekers terug te lopen, omdat ouders hun dialect niet meer standaard doorgeven aan hun kinderen. (NOS, AD)
Vanaf zaterdag 3 november is bij RTL 4 een nieuwe quiz te zien over “alle vormen van taal”: Praat Nederlands met me. Onder leiding van Art Rooijakkers nemen drie teams van bekende Nederlanders het tegen elkaar op. De teams worden geleid door Georgina Verbaan, Jeroom Snelders en (afwisselend) Martijn Koning of Pieter Derks, en krijgen vragen voorgeschoteld over bijvoorbeeld straattaal, kantoortaal, WhatsApp-taal en emoji’s. (RTL)
Het Groot Dictee der Nederlandse Taal keert terug, en wel op de radio. Op zaterdag 15 december is het dictee, dat geschreven is door Wim Daniëls, tussen 11.00 en 13.00 uur te horen op NPO Radio 1: Frits Spits presenteert, Philip Freriks leest voor, Onze Taal kijkt na en Thijs Boontjes verzorgt de muziek. Na één dicteeloos jaar hebben De Taalstaat, het Genootschap Onze Taal en productiebedrijf Men at Work de handen ineengeslagen. Het doel is een leuk en begrijpelijk dictee te organiseren, dat maakbaar is voor iedereen die de spellingregels beheerst. De radio-uitzending wordt verzorgd vanuit de bibliotheek in Haarlem, waar twintig bekende Nederlanders en twintig Taalstaat-luisteraars de pen ter hand nemen. Uiteraard kunt u ook thuis meeschrijven of in een van de deelnemende bibliotheken. (NPO Radio 1)
Schrijver Tom Lanoye heeft afgelopen zaterdag de Groenman-taalprijs gekregen, een prijs die iedere twee jaar wordt toegekend aan een mediapersoonlijkheid uit Nederland of Vlaanderen die zich onderscheidt door goed en creatief gebruik van de Nederlandse taal. De prijs, een initiatief van de Stichting Let Op Uw Taal, werd dit jaar voor de dertiende keer uitgereikt. Eerdere winnaars waren onder anderen Frits Spits, Paul van Vliet, Freek de Jonge, Martine Tanghe en Herman Finkers. (Knack)
Er is grote vooruitgang geboekt in de kwaliteit van het onderwijs en het taalbeleid op de scholen op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Dat meldt de Nederlandse Taalunie naar aanleiding van een brief van de Nederlandse ministers van Onderwijs, Ingrid van Engelshoven en Arie Slob, aan de Eerste en Tweede Kamer. Volgens de Inspectie van het Onderwijs is er “een duidelijke opwaartse trend” te zien. De situatie op de scholen is complex, onder meer omdat het Nederlands meestal niet de thuistaal is van leerlingen en veel leraren. De Taalunie heeft daarom extra middelen gekregen om de scholen intensiever te kunnen ondersteunen, begeleiden en faciliteren. Het uiteindelijke doel is dat de onderwijsinstellingen de taken zelfstandig kunnen uitvoeren. (Taalunieversum)
Het aantal studenten dat begint aan de opleiding Nederlands aan een van de Nederlandse universiteiten, is de afgelopen jaren enorm afgenomen. Kozen in 1995 nog 555 eerstejaars voor de studie, in 2017 waren dat er nog maar 222. Dat blijkt uit cijfers van de Vereniging van Universiteiten. Universiteiten, docenten en de Nederlandse Taalunie luiden de noodklok en werken aan een actieplan om de studie snel weer aantrekkelijker te maken. Volgens Marc van Oostendorp (verbonden aan de Radboud Universiteit en het Meertens Instituut) en Hans Bennis (algemeen secretaris van de Taalunie) is de terugloop deels te wijten aan de invulling van het vak Nederlands op de middelbare school. Het vak zou steeds meer een vaardigheidsvak zijn geworden, waarin je vooral trucjes leert en er nauwelijks tijd is om liefde voor taal te ontwikkelen. “Echt leren nadenken en praten over taal is volledig verdwenen uit het vak”, zo stelt Bennis. Het veranderen van het lesprogramma op middelbare scholen heeft voor hem dan ook prioriteit. De Taalunie wordt daarin gesteund door de universiteiten, docentenorganisaties en het ministerie van Onderwijs. (Nu.nl)
Het aantal studenten bij taalopleidingen in Vlaanderen is de afgelopen vijf jaar met een kwart gedaald. En dat terwijl het totale aantal studenten is toegenomen (van 225.000 in 2012 naar 239.000 in 2017). Dat blijkt uit een analyse van de cijfers van de Vlaamse overheid, uitgevoerd door de Vrije Universiteit Brussel. In totaal waren er aan het begin van vorig studiejaar bijvoorbeeld nog 3263 taal- en letterkundestudenten. Dat is ruim een kwart minder dan vijf jaar daarvoor. En ook het aantal eerstejaars dat aan zo'n opleiding begint, loopt terug: van 814 naar 537 (een daling van 34 procent). (De Morgen)
De Radboud Universiteit opent volgende week een nieuw kenniscentrum voor retorica: Peitho. De instelling zal kennis en expertise bundelen op het gebied van retorica en overtuiging. Volgens de oprichters, Bé Breij en Yvette Linders, zal Peitho niet alleen onderzoek doen naar retorica, het zal ook debatten aanzwengelen, congressen organiseren en onderwijs aanbieden. “Je merkt dat er meer aandacht is voor de manier waarop debatten gevoerd worden. Mensen hebben het idee dat het publieke debat harder is geworden en ook de macht van social media maakt veel discussie los. Het kenniscentrum sluit dus aan bij vragen uit de samenleving”, aldus Breij. Peitho wordt op 14 september feestelijk geopend (bekijk het programma). (Radboud Universiteit)
Het Academisch Talencentrum van de Universiteit Leiden bestaat komende maand vijftig jaar. Het centrum opende zijn deuren in september 1968, onder leiding van initiatiefnemer dr. B.C. Damsteegt, die de faciliteit ‘Talenlaboratorium’ noemde. Studenten konden er vreemde talen oefenen (waaronder Engels, Frans en Duits, maar ook bijvoorbeeld Russisch en Zweeds) en er kon onderzoek worden gedaan. De vijftigste verjaardag is op 24 augustus gevierd. Volgens de huidige directeur Gea Hakker is er in vijf decennia in wezen niet veel veranderd: nog steeds wordt er allerlei onderzoek gedaan en kunnen studenten en medewerkers vreemde talen leren. Nieuw is dat ook de academische vaardigheden aan bod komen in lessen, en natuurlijk is er op technisch gebied veel veranderd. Een beknopte geschiedschrijving is te lezen op de website van de universiteit.
Jochie is verkozen tot het “ultieme Utregse woord”. Dat heeft de burgemeester van Utrecht, Jan van Zanen, zojuist bekendgemaakt. Ruim 16.000 mensen hebben de afgelopen maand hun stem uitgebracht op een van de vijf kanshebbers: (agtelijke) gladiool, dakhaos, jochie, waor en wijffie. Jochie kreeg 38% van de stemmen en werd daarmee de winnaar. De tweede en derde plaats waren voor (agtelijke) gladiool (22%) en dakhaos (16%). (Utregsewoord.nl) De initiatiefnemer van de verkiezing, Rob Vermeulen van Rake zaak, wilde met de verkiezing het Utrechtse dialect onder de aandacht brengen. “Het Utregs is een belangrijk onderdeel van de Utregse identiteit. Het is een van de dingen die ons Utregs maken. Het dialect is al zo goed als verdwenen, maar gelukkig nog niet helemaal.”