Mensen die een natuurlijke dood sterven, reageren in de laatste uren voor hun overlijden meestal niet (waarneembaar) meer op externe prikkels. Er wordt vaak gezegd dat ze nog wel degelijk kunnen voelen (tastzin) en horen, maar bewijs was daar niet voor. In een onderzoek van Canadese wetenschappers is nu gekeken of de hersenen van stervenden reageren op veranderingen in klankpatronen. De resultaten wijzen erop dat die veranderingen inderdaad geregistreerd worden, en dat het gehoor in die laatste uren nog functioneert. Bron: Nature
Het is vooralsnog wat hypothetisch allemaal, maar als het ooit zover komt dat de mensheid ruimtereizen gaat maken die zich over meerdere generaties uitstrekken, lopen de interstellaire reizigers het risico dat de aan boord gebruikte talen zich zo ver van de ‘moedertalen’ af bewegen**, dat communicatie met het thuisfront - zo die al technisch mogelijk is - na enige generaties moeilijk of niet meer mogelijk zal zijn. Aldus onderzoekers van twee Amerikaanse universiteiten. Hun aanbeveling: onderken de implicaties en zorg voor een taalbeleid aan boord. Bronnen: Scientias, University of Kansas, Zenodo ** Twee groepen mensen die dezelfde taal spreken maar van elkaar geïsoleerd raken, ontwikkelen beide een andere taal. Bijvoorbeeld: er ontstaan steeds meer verschillen tussen het Koreaans van Zuid-Korea en dat van Noord-Korea, terwijl de talen nog niet zo lang geleden gescheiden zijn. Op den duur zullen de sprekers uit twee gescheiden groepen moeite hebben om elkaar nog te verstaan, of dat misschien helemaal niet meer kunnen.
In het verlengde van de ‘Black Lives Matter’-discussie overweegt de Noord-Amerikaanse scrabblebond zo'n 230 racistische en anderszins discriminerende of beledigende termen te schrappen uit de lijst van woorden die bij het scrabbelen gebruikt mogen worden. Onder spelers zelf heerst verdeeldheid. In de loop van de week wordt er een beslissing genomen over het initiatief. Ook de wereldorganisatie voor in het Engels spelende scrabblespelers (WESPA), die internationale toernooien organiseert, buigt zich nog over een verbod. “Het zijn vresellijke woorden waar je niemand mee wilt confronteren”, aldus de voorzitter van de WESPA, die ook zegt dat je de onderliggende problemen er niet mee aanpakt. Ook in de Britse scrabblegelederen wordt gediscussieerd over het verbieden van woorden, maar tot een standpunt is men nog niet gekomen. De Nederlandse en Vlaamse scrabblebonden hebben het onderwerp nog niet besproken. Bronnen: Daily Mail, Nu.nl en Reuters
Schnutenpulli (‘mondkapje’) is gekozen tot het Platduitse ‘woord van het jaar’ voor 2020. De titel ‘mooiste Platduitse woord’ ging naar Ballerdutje (‘klapzoen’), en de mooiste Platduitse uitdrukking is ‘Ut ’n Schwientroch ward kein Violin’ (‘Uit een varkenstrog maak je geen viool’). De verkiezing was bedoeld om de aandacht te vestigen op het Platduits, ook wel Nederduits geheten – een variant van het Duits die in Noord-Duitsland wordt gesproken. Volgens sommigen genereert de uitverkiezing van Schnutenpulli een verkeerd soort aandacht, omdat het woord de suggestie wekt dat het Platduits vooral grappig is. Bron: NDR
Tudebekje ('schatje') is gekozen tot het 'Schierste Grunneger Woord' van 2020. De andere twee genomineerde woorden waren lebait ('ziek') en snoetlapke ('mondkapje'). De verkiezing van het mooiste Groningse woord wordt jaarlijks gehouden. Eerdere winnaars waren tiepelzinnig, plof, sjomp, eelsk en mishottjen. Bron: RTVNoord
Onderzoekers van een Schotse universiteit vrezen dat het Schots-Gaelisch (nu nog 11.000 sprekers) en het Iers-Gaelisch (17.000 sprekers) over een jaar of tien uitgestorven zullen zijn. Ze worden beide niet meer geleerd en gebruikt door jongeren, wat meestal voor een taal het doodvonnis betekent. Bronnen: Het Laatste Nieuws, CNN, The Guardian Update: taalkundige Kristel Dorelijeres werd naar aanleding van ditt nieuws op de radio geïnterviewd over het teloorgaan van talen en dialecten.
Als je de hand licht met de regels, dan houd je je er niet aan. Maar wat betekent lichten hier eigenlijk? Het betekent ‘laten vieren, de druk van je hand wegnemen’. Lees verder >
Wat betekent ‘blikken’ eigenlijk in de uitdrukking zonder blikken of blozen? Is het misschien ‘je ogen neerslaan’ of ‘je blik afwenden’? Het lijkt aannemelijk dat bijvoorbeeld zonder blikken of blozen leugens vertellen betekent dat je staat te liegen zonder ook maar met je ogen te knipperen. Toch zit het anders. Lees verder >
Wat is goed: reikhalzend naar iets uitkijken of halsreikend naar iets uitkijken? Het is allebei goed. De woorden betekenen ook bijna hetzelfde: ‘vol verlangen’. Wat is het verschil? Lees verder >
Wat is juist: de jaren 20 of de jaren 1920? Het is allebei correct. Het voordeel van de jaren 20 is dat het kort is. Het voordeel van de jaren 1920 is dat direct duidelijk is om welke eeuw het gaat. Lees verder >
Nieuw taaladvies. Wat is het voltooid deelwoord van videobellen: gevideobeld of videogebeld?
Taal die als ‘schurend’ wordt ervaren is het thema dat dit jaar extra aandacht krijgt in Onze Taal. Kan het woord slaaf eigenlijk nog wel? En Geachte dames en heren? Moeten we naast hij en zij nog een sekseneutraal voornaamwoord hebben? Lees er hier meer over. Ook het nieuwe nummer van literair tijdschrift De Gids gaat over schurende taal: “Verkeerde woorden, ongemakkelijke woorden, moeilijke woorden, pijnlijke woorden, struikelwoorden, ontwijkwoorden, waakwoorden, bijtwoorden: taal is meer dan een gedeelde woordenschat, een gebied waarin het een constant aftasten is van elkaars gevoeligheden”. De Gids verzamelde voor dit themanummer concrete voorbeelden van taalongemak, in de vorm van essays, verhalen en poëzie. Zo schreef Louise O. Fresco over besmet, K. Michel over ja leuk en Charlotte Van den Broeck over schoonheid.
Van aanhoesten tot zorgapplaus en van covidioten tot kuchschot: Ton den Boon, hoofdredacteur van de Dikke Van Dale, houdt op Taalbank.nl een uitgebreid en almaar groeiend ‘coronawoordenboek’ bij. Deze lange lijst van woorden die te maken hebben met het beruchte coronavirus, bewijst dat het virus niet alleen een grote stempel drukt op onze maatschappij, maar ook op onze taal. Met lieve woorden, zoals voetkus en coronababy, maar vooral ook veel termen die laten zien hoe groot de invloed is. (Taalbank)