Wat is juist: de recentelijke verbouwing of de recente verbouwing?

Recent: ‘nieuw’, ‘van kortgeleden’, ‘net bekend’

Recent is een bijvoeglijk naamwoord, dat ‘nieuw, van kortgeleden’ betekent. Het vertelt iets over het zelfstandig naamwoord dat erachter staat:

• de recente verbouwing
• een recent plan
• recente ontwikkelingen 

Recentelijk: ‘onlangs’

Recentelijk is een bijwoord, dat ‘onlangs’ betekent. Het zegt dus iets over wanneer iets plaatsvond. Bijvoorbeeld:

• De verbouwingen zijn recentelijk afgerond.
• Recentelijk vernamen we dat het doorgaat.

De recentelijke verbouwing geldt als minder juist, omdat het bijwoord recentelijk dan ten onrechte als bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt. Overigens komt dit bijvoeglijke gebruik van recentelijk al lange tijd voor. Zo wordt er in een krant uit 1929 al gesproken van “het door den heer v. d. L. aangehaalde, zoo recentelijke feit”.

Recent kan óók als bijwoordelijke bepaling worden gebruikt, in de betekenis ‘onlangs’. Het heeft dan dus dezelfde functie en betekenis als recentelijk:

• We hebben onze website recent/recentelijk vernieuwd.
• Recent/recentelijk is duidelijk geworden dat er geen gedwongen ontslagen zullen vallen.

Anglicisme?

Overigens werd recentelijk vroeger sowieso als onjuist beschouwd. Het is namelijk een vertaling van het Engelse recently. Daarom werd het lange tijd afgekeurd als anglicisme. Het moest vervangen worden door ‘kortgeleden’ of ‘onlangs’. Recentelijk is inmiddels al meer dan een eeuw in gebruik in het Nederlands. In het Algemeen Handelsblad van 12 oktober 1909 stond bijvoorbeeld: “Maar New York zie ik voor den twintigsten keer. Ik kom er recentelijk bijna even vaak als te Amsterdam (...).”

Het bijvoeglijk naamwoord recent is trouwens ook een leenwoord. Het is in de vijftiende eeuw geleend uit het Frans (récent).